"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

Q
Б
У
PC



J
u
– yordamchi ishchilarning xizmat qiladigan umumiy ish joylarining soni. 
J
b
– bitta ishchining norma bo‘yicha xizmat qiladigan ish joyi. 
S - ishlab chiqarish uchastkasidagi smenalar soni. 
K – ish fondidan foydalanishni hisobga oluvchi koefitsient. 
3) Vaqtbay ishchilarning tarif ish haq fondi F
V
qo‘yidagicha aniqlanadi: 
n
F
С
Ф
М
Т
В



Bunda: 
S
T
– ishchining soatli tarif stavkasi. 
F
M
– bita ishchini xisoyuyuot davridagifoydali ish vaqti fondi. 
n – ma’lum razryaddagi ishchilar soni. 
4) Bevosita ishbay narx bo‘yicha ish haq fondi: 
И
Н
Ф
М
N
Б



Bunda: 
N
M
– mahsulot birligining ishbay narxi. 
I – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori 
5) Ish haqning soatli fondi: 
Ы
И
Б
С
Ъ
М
Ф
Ф




Bunda: 
M - mukofot miqdori. 
H
Q
– bayram kunlari, tunda ishlaganligi, shogirdlarni o‘rgatganligi
uchun ishchilarga to‘lanadigan qo‘shimcha haq. 
6) Ish haqning kunlik fondi F
K
: 
Э
Ы
С
К
Ъ
Ф
Ф
.


H
Q.E
– emizikli onalar, voyaga etmaganlarning qisqartirilgan ish vaqti, 
bayram kunlari ishlaganligi uchun ishchiga to‘lanadigan qo‘shimcha haq. 
7) Oylik, chorak va yillik ish haqi fondi F
T
: 
Т
Ы
Д
Ы
К
Г
Ъ
Ъ
Ф
Ф
.
.




---

Д
Ы
Ъ
.
- davlat va jamoat ishlarini bajarilganligi uchun beriladigan qo‘shimcha
haq. 
Т
Ы
Ъ
.
- navbatdagi va qo‘shimcha tahtillarga beriladigan qo‘shimcha haq. 
8) O‘rtacha ish haqi miqdori quyidagiformula orqali topilsin: 
;
n
Ф
ИХ
Щ

Bunda: 
IX
O‘
– soatlik, kunlik, oylik yoki yillik ish haqi fondi. 
F – ish haqi fondi. 
n – ishchilar soni. 
Korxona ishchi-hodimlarining mehnatiga haq to‘lash tarif razryadlari 
(toifalari), koeffitsient va ma’lumotnomalardan iborat tarif tizimi asosida amalga 
oshiriladi.
Ta’rif toifasi ishchi (hodim)ning malakasi yoki bajarilgan ishning 
murakkabligini tavsiflaydi. Tarif koeffitsientini ushbu toifaga haq to‘lash darajasi 
birinchi toifa bo‘yicha haq to‘lashdan necha barobar yuqoriligini ko‘rsatadi. 
Tarif – malaka ma’lumotnomalari ishchi kasblari va ularning ta’rifidan 
iborat ro‘yxatlar ko‘rinishida bo‘ladi. 
1. Yig‘uvchi chilangar bir oy davomida 176 soat ishlab, 5-razryad bo‘yicha 350 
yig‘ilmani tayyorlagan. Har bir yig‘ilmaning donabay vaqti 42 min. Ishchi bundan 
tashqari qo‘shimcha 5-razryad bo‘yicha 50 soatli ish hajmini bajargan. Ishchining 
vaqt normasini bajarish foizi topilsin. 
Echish: 
1) Ishchining haqiqiy ishlagan normasi soati. 
I
V xak =
60
42
*
350+50=295 norma soat 
2) Ishchining vaqt normasini bajarish foizi. 
K
B 
=
176
100
*
295
=167,6% 
2. Tokar bir oy davomida 4-razryad bo‘yicha 270 dona detalp tayyorlagan, 
detallarning donabay vaqti 20 daqiqa; 5-razryad bo‘yicha esa 600ta detal 
tayyorlagan. Har bir detalning vaqt normasi 30 daqiqa. Mavjud mukofotlash 
xujjatiga asosan ishchi berilgan topshiriqni 100%ga bajarganda, unga 12% 
mukofot beriladi. 
Ishchi bir oyga jadvalga asosan 175 soat ishlagan. Ishchining ishbay mukofotli 
maosh miqdori topilsin. 
Echish: 
1) Ishchining normani bajarganlik miqdori; 
K
B
=










60
175
600
15
270
20
*100=137,1% 
2) Ishbay narx: 
N
M1
=20*5,14:60=1,7so‘m 
N
M2
=30*6,70:60=3,35so‘m 

---

3) Ishchining ishbay mukofot usulida ishlagan maosh miqdori: 
IX=(1,7*270+3,35*600)*(1+12:100)=2765,5so‘m 
3. Presslarga shtampalarni o‘rnatuvchi 3-razryadli ishchi 4ta pressga xizmat 
ko‘rsatadi. har bir pressga bir soatda 80ta detal ishlab chiqarish norma qilib 
belgilangan. Ishchilar kun davomida 2560ta detal ishlab chiqarganlar. Ishchining 
bilvosita ishbay ish haqi topilsin. 
Echish: 
1) Bilvosita narx: 
N
B
=


80
4
0
.
5

=0,02so‘m 
2) Ishchining kunlik ish haqi: 
IX=0,02*2560=51,2so‘m 
4. Xizmatchi xodimning oylik maoshi miqdori 1200 so‘m. U ma’lum oyda 
jadvalda ko‘rsatilgan 24 ish kunining o‘rniga haqqiy 22 kun ishlagan unga ishni 
sifatli bajarganligi uchun 40% mukofot belgilangan. xizmatchi xodimning oylik 
maoshi topilsin. 
Echish: 
1) xizmatchi hodimning oddiy oylik maoshi: 
IX=
24
1200
*22=1100 so‘m 
2) xizmatchi xodimning mukofotli maosh miqdori: 
IX=1100+





 
100
40
1
=1540 so‘m