Dinamika qatorlarini tahlil qilish ko`rsatkichlari. Statistic kuzatish tushunchasi, mohiyati va ahamiyati

17-variant

1. 
   Dinamika qatorlarini tahlil qilish ko`rsatkichlari.
   
2. 
   Statistic kuzatish tushunchasi, mohiyati va ahamiyati.
   
3. 
   Ishchilarning tarif razryadlari va mehnat unumdorligi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi.
   

Aniqlang:

1) guruhlar ichidagi dispersiyalarni;

2) guruhlar ichidagi dispersiyalarning o’rtachasini;

3) guruhlararo dispersiyani;

4) umumiy dispersiyani.

Javoblar.

1). Dinamika qatorlarini tahlil qilish jarayonida bir qator ko’rsatkichlar hisoblanadi:

• 
  Mutloq qo’shimcha o’sish (yoki kamayish);
  
• 
  O’sish (yoki kamayish) koeffitsiyenti yoki sur’ati;
  
• 
  Qo’shimcha o’sish (yoki kamayish) koeffitsiyenti yoki sur’ati (foizda);
  
• 
  1% qo’shimcha o’sishning (yoki kamayishning) mutloq qiymati.
  

2). Statistik kuzatish - bu o‘rganilayotgan ommaviy hodisalar haqida boshlang‘ich ma’lumotlarni to‘plash jarayonidir. Ommaviy jarayonlarni statistika jihatidan o‘rganish, ya’ni bir turli hodisalar va ularning belgilari orasidagi bog‘lanishlarni miqdoriy ifodalab ularning to‘plarida namoyon bo‘ladigan statistik qonuniyatlarni aniqlash uchun dastlab ular haqida, o‘rganilayotgan obyektlar to‘g‘risida boshlang‘ich ma’lumotlar yoki boshqa so‘z bilan aytganda xom statistik materiallarni to‘plash kerak. Mana shu jarayon statistik kuzatish deb ataladi.

1).Kuzatish so’zi quyidagi lug’aviy ma’noga ega:

2).biror  narsa  (  predmet,  ob’ekt  )ni  bilish,  aniqlash  maqsadida  sinchiklab  ko’zdan   
kechirish;

3).biror narsa yoki kimsani zimdan qarab tekshirib turish, ta’qib qilish; 

voqealarni o’rganish, tekshirish, biror narsa yoki maqsadni nazarda tutish. U o’rganilayotgan ob’ektlarni va ularning unsurlarini hisobga olish bilan bog’liq. Hisob- bu biror predmet miqdorini sanab yoki o’lchab aniqlash, biror kimsa yoki narsa mavjud miqdorini belgilash uchun maxsus hujjatda u haqidagi ma’lumotlarni qayd qilish. Statistik kuzatish xo’jalik va turmush voqealarining hisobiga asoslanadi. Turli shakldagi korxonalar va ularning uyushmalarida xo’jalik voqealari buxgalteriya va operativ texnika hisoblarida qayd qilinadi. Statistik kuzatish ko’pincha  ana shu  hisob turlari  ma’lumotlariga tayanadi. SHu bilan birga ayrim iqtisodiy,ishlab chiqarish masalalarini o’rganish uchun bevosita kuzatish ham amalga oshiriladi.

Statistik  kuzatish  va  uning  natijasida  to’planadigan ma’lumotlar  uchta  talabga  javob  berishi  kerak,  ya’ni: 

1. 
   aniqlik  va   to’g’rilik; 
   

2)  to’lalik  va  har  taraflamalik; 

 3)  Taqqoslamalik, solishtirmalik.    

Statistik  kuzatish  -  bu o’rganilayotgan ommaviy hodisalar haqida bosh-lang’ich ma’lumotlarni to’plash jarayonidir Statistik kuzatishga talablar:
aniqlik, to’lalik, taqqoslamalik  Iqtisodiy  ma’lumotlarning  taqqoslamaligini   ta’minlash  uchun  milliy  va  xalqaro  standartlarni   (andozalarni) ishlab chiqish va ularga to’la amal qilish muhim  rol  o’ynaydi.  Milliy  standartlar  mamlakat  miqyosida  ob’ektlarni  tasniflash,  ko’rsatkichlarni tuzish  va  hisoblash,  ma’lumotlarni  qayd  qilish jarayonida rioya qilinishi zarur bo’lgan talablar, tartib qoidalar,  kontseptsiyalar  majmuasidir.  Ular  odatda xalqaro  standartlarga  asoslanadi.  Xalqaro  andozalar deganda o’rganilayotgan hodisalarni tasniflashda, statistik ko’rsatkichlarni tuzish va hisoblashda, ma’lumotlarni qayd qilish va olish jarayonida butun dunyo miqyosida yoki ma’lum mamlakatlar   
birlashmasi  chegarasida  qo’llash  uchun  tavsiya  etiladigan  umumiy  tartib  qoidalar,  talablar,  kontseptsiyalar majmuasi tushiniladi. Milliy standartlarga rioya qilish majburiydir.  

3).