Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi «Mikroiqdisodiyot» fanidan

4.Bozor muvozanatini saqlashda va monopolistik faoliyatga qarshi kurashishda innovatsion loyihalarni ilgari surish.
Bunday loyihalar juda ko’p men bir nechtasini sizga tushuntirib beraman.
Har bir oila tadbirkor.
Bu loyiha hozirda ham mavjud,lekin u juda rivojlanib ketgani yo’q.
Hozirda yurtimizdagi insonlarning eng ko’pi,yoshlardir.Bu yoshlar aqlini ishlatib tadbirkor bo’lishdan ko’ra,chet ellarda ishlashni yoqtiradi. Hozirgi yoshlar tavvakal qilib xorijga ketayaptiyu,lekin tavvakal qilib tadbirkorlik faoliyatini yuritisha olmayapti.Bunga sabab ularni uquvsizligi,dangasaligi va tadbirkorlik haqida ma’lumotga ega emasligi.
Agar yoshlarning har o’ntasidan bittasi tadbirkorlik bilan shug’ullansa edi.Hozirgi bozorlar yanada to’kin-sochin bo’lar edi.Agar har bir oila tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullansa edi. Bozorda umuman monopoliya bo’lmas edi.
Bu dastur asosida oilalarga imtiyozli kreditlar ajratib, ularni tadbirkorlik faoliyatini yuritishga yordam berishimiz zarur.
Bu dasturni to’laqonli ishlashi uchun yana bir dasturni yaratrishimiz darkor.
Bu loyihalar dasturi,ya’ni “O’zbekistonda tadbirkorlar faoliyatini boshlash uchun innovatsion loyihalarni yaratish” dasturini ishga tushirishimiz lozim. Bu dasturning ishchilari Tadbirkorlar va iqtisod fanlar nomzodlari bo’ladi.Shu bila birga oddiy aholi ham bo’lishi mumkun,agar ulardan hamma tomonlama o’ylangan loyihalar chiqsa.Bu tadbirkorlarni va iqtisodiyot fanlari nomzodini yangi loyihalarni ko’proq yaratib yuqoridagi dasturga joylashga majburlaydi.
Ya’ni tadbirkor bo’lmoqchi bo’lgan inson endi bu dastur orqali o’zi xohlagan biror bir loyihani olib,uni to’liq o’rganib chiqib tadbirkorlik faoliyatini boshlashi mumkun.Har bir oilaga yerdan unumli foydalanish uchun “Issiqxonalar uchun imtiyozli kreditlar” ajratilinishi kerak.Agar har bir oila o’zi yetishtirgan maxsulotni bozorga olib chiqsa,bozor to’lib ketadi.Bu maxsulot narxiga ham ijobiy ta’sir o’tkazadi, ya’ni maxsulotlar narxi tushub pulning qadri ko’tariladi.Bundan tashqari,bozorda yuzaga keladigan monopolistik faoliyatga ham chek qo’yiladi.
Davlat o’z yerlaridan unumli foydalanib sifatli xomashyo yetkazib berish,ya’ni Klaster faoliyatini kuychaytirib,Har bir qarich yerdan unumli foydalanib sifatli xomashyoni yetarlicha yetkazib berish kerak sanoatga.Bu bilan qishloq xo’jaligini sanoat bilan bog’lashimiz kerakligi ko’rinib turibdi. Bu degani xomashyo yerdan olinib,to’g’ri sanoatga yuborib u yerdan tayyor maxsulot qilib bozorga yetkasak bozor to’ladi.“Yangi iqtidorli va salohiyatli tadbirkorlarni tayyorlash” texnalogiyasi.Bu texnalogiya bozorda monopolistik faoliyatni yo’q qilish kuchiga ega bo’lgan raqobatni ta’minlash uchun zarur.Bozorda qanchalik ko’p tadbirkorlar bo’lsa,shunchalik raqobat kuchli bo’ladi.Buning uchun bozordagi tadbirkorlarga raqobatdosh yosh tadbirkorlarni tayyorlashimiz kerak. Tadbirkorlik faoliyatini yuritishga ko’maklashuvchi markazlar ochilishi zarur. Bu markazlar faol ishlashi, har yili yangi tadbirkorlar yetishtirib berishi zarur. Xususiylashtirish davlat izmidan chiqarish.Ba’zi bir faoliyat ko’rsatuvchi subektlarni davlar tasarrufidan chiqarish lozim.Masalan Havo yo’llarini va xizmat ko’rsatish markazlarini.
Havo yo’llarini davlat izmidan chiqarish qiyin,ayniqsa bizning davlatda.Chunki bu faoliyat juda katta sarmoya va ehtiyotkorlikni talab qiladi. Yoki,xizmat ko’rsatuvchi subektlar.Bunga ta’lim sohasini olsak bog’cha,maktab,kollej va oliygohlar.Ularni yakkalash tartibiga o’tkazishimiz zarur.Shunda oligohlar o’rtasida ham raqobat bo’ladi.Raqobat bor joyda o’sish ham bo’ladi.
Davlat sherikchiligini kamaytirish lozim,ya’ni xususiylashtirish siyosatini yuritish kerak.Hozirda ham juda ko’p narsalarga davlat sherikchiligi orqali faoliyat ko’rsatayotgan subektlar ham mavjud.

Xulosa
Men ushbu mavzuni o’rganib chiqib shuni aytamanki “Raqobat maydonidagi kurashlar” va “Monopolistik faoliyat haqida juda keng fikrga ega bo’ldim. Monopoliyani mohiyati,nima ekanligi, qanday kelib chiqishi va u bozorda bo’lsa nima oqibatlarga olib kelishi haqida ma’lumotga ega bo’ldim.Raqobatning ham to’g’ri va no’to’g’ri foydalanish usullarini o’rgandim,har ikkala usulda ham maqsadga erishiladi,biroq biri yaxshi yo’l orqali ikkinchisi yomon yo’l orqali.Albatta barchamiz yaxshi yo’lda bo’lishimiz kerak va tadbirkorlik qilganimizda katta daromadni to’g’ri yo’l orqali keltirishni o’rganishimiz kerak.Bu degani raqobat maydonida raqobatning sof shaklini tanlashimiz va uning imkoniyatlaridan to’la-to’kis foydalanishimiz kerak.Ana shunda biz tadbirkorlik faoliyatimizni to’g’ri yo’lga qo’ygan bo’lamiz.Monopolistik raqobatni tanlash bu no’to’gori yo’l.To’g’ri uning imkoniyatlaridan foydalanib katta daromadni keltirishimiz mumkun,lekin katta daromad katta talofat bilan keladi bu bizga sezilmasligi mumkun,bu oddiy xalqga seziladi.Monopolistik raqobatni asosi monopoliya. Aslida monopoliya oddiy bir narsadek ko’rinsa ham, u juda katta kuch-qudratga ega.Uning bozorda bo’lishi foydali,lekin uning zarari foydasidan juda katta.Menimcha,Monopoliya davlatning iqtisodiyotini yuksalishiga to’sqinlik qiladi.Monopolistik raqobat hozirda ko’p, Buni biz maxluq deb o’ylasak,bu maxluqni yengish juda qiyin.Faqat bitta yo’li bor birlashib davlatni yuksaltirishimiz zarur.Har bir inson o’zini kuchli tadbirkor qilib,Sof raqobat imkoniyatlari ila mahsulotlarni tayyorlashi, bozorlarni maxsulotlar bilan doim to’ldirib turish kerak.Menimcha, monopoliya kuchli tadbirkorlarni soyasi,nur borki soya bor.Bu ular bilan doim birga bo’ladi.Bu soyani yo’qotishni iloji yo’q,ayniqsa katta mavqega ega bo’lgan tadbirkorlar uchun.