Ishlab chiqarish zahiralari hisobi va ulardan foydalanish tahlili

I BOB IQTISODIYOTNI MODERNIZATSIYALASH SHAROITIDA ISHLAB CHIQARISH ZAHIRALARI HISOBI VA ULARDAN FOYDALANISH TAHLILINING NAZARIY ASOSLARI

1. 
   Korxonalarda ishlab chiqarish zahiralaridan foydalanishning ahamiyati, ular tahlilining maqsadi, vazifalari va axborot manbalari
   

Bozor munosabatlari sharoitida har qanday korxona ishlab chiqarish faoliyatini mo’’tadil yuritishi va uning samaradorligini oshirish uchun ishlab chiqarish zahiralari bilan etarli darajada ta’minlangan va ulardan samarali foydalangan bo’lishi kerak. Har bir ishlab chiqarish korxonasida mahsulot ishlab chiqarish jarayonining to’xtovsiz davom etib turishida ishlab chiqarish zahiralarining o’rni juda kattadir. Ishlab chiqarish zahiralari asosiy vositalardan farq qilib, bir ishlab chiqarish jarayonida o’zining qiymatini to’la ravishda mahsulot tannarxiga o’tkazadi. Shunday ekan aylanma mablag’lar xarakatchanligi bevosita ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanishga bog’liq. Aylanma mablag’larning korxona uchun umumiy miqdori yuqori tashkilotlar, ya’ni tegishli vazirlik tomonidan belgilanadi. Materiallarning har bir turi bo’yicha me’yoriy miqdori korxona tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi. Har bir ishlab chiqarish korxonasida mahsulot ishlab chiqarish to’xtovsiz davom etib turishida belgilangan me’yorga rioya qilish muhim ahamiyatga ega. Xo’jalik yuritishning yangi tizimi sharoitida ishlab chiqarish zahiralaridan foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirish, mahsulot tannarxida moddiy xarajatlar ulushini kamaytirib borish masalalariga alohida e’tibor beriladi. Jumladan, ishlab chiqarish zahiralari tarkibidagi ishlab chiqarish zahiralarini to’g’ri, tejamli sarflash xalq xo’jaligini yanada rivojlantirishda, aholining moddiy farovonligini oshirishda muhim omildir.

Bozor munosabatlari sharoitida ishlab chiqarish zahiralarining mahsulot tannarxidagi salmog’i borgan sari oshib bormoqda. Agar ijtimoiy ishlab chiqarishning kengayib borayotgan ko’lamini ko’z oldimizga keltirsak, ishlab chiqarish zahiralarini tejab-tergab sarflash xalq xo’jaligiga katta samara keltirishini tushunib etish qiyin emas. Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday

korxona asosiy maqsadiga erishishi uchun aylanma mablag’larni jumladan ishlab chiqarish zahiralarini tejab foydalanishga alohida e’tibor beradi. Chunki shuning natijasida ular o’z raqobatdoshliligini oshirishga va foydalarini ko’paytirishga, oqibat natijada o’z foydalilik darajasini oshirishga erishadilar.

Ishlab chiqarish zahiralarini bir qancha belgilariga ko’ra turkumlarga ajratish mumkin. Iqtisodiy mazmuniga ko’ra ishlab chiqarish zahiralarini turkumlanishini quyidagi 1-chizmada ko’rishimiz mumkin.

1.