Ishlab chiqarish xajmi samarasiga ko`ra firmaning optimal o`lchamnini aniqlash Kirish Asosiy qism

Ishlab chiqarish xajmi samarasiga ko`ra firmaning optimal o`lchamnini aniqlash
Kirish
Asosiy qism:


1.Korxona tushunchasi va uning hajmi.
2.Iqtisodiy ma’noda korxona hajmining mohiyati.
3.Uzoq muddatli oraliqda ishlab chiqarish hajmini tanlash
4.Masshtab samarasi o`sganda va qisqarganda uzoq va
qisqa muddatli oraliqlardagi o`rtacha xarajatlar grafigi
5.Tarmoqning muvozanat holati va tarmoq taklifi
6.Tarmoqning uzoq muddatli oralidagi umumiy taklifi
Xulosa va takliflar
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish. Zamonaviy Rossiya iqtisodiyotida turli xo’jalik yurituvchi subektlar darajasida tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish va yuritishda sezilarli o’zgarishlar ro’y bermoqda. Ushbu o’zgarishlar bozor sharoitida savdo korxonalarining iqtisodiy xulq-atvori asoslari va qoidalarini tushunishga sifat jihatidan yangi yondashuvlar zarurati bilan bog’liq. Rossiya iqtisodiyotining bozor munosabatlari bosqichiga o’tishi bilan mamlakatda tadbirkorlik faoliyati rivojlana boshladi. Biroq, barcha korxonalar bugungi kungacha yashay olmadilar. Bunga ko’plab faktlar yordam berdi, masalan, naqd pulni noto’g’ri boshqarish, bozorning tez o’zgarishiga etarli darajada javob bera olmaslik, o’rtacha iste’molchi uchun taqdim etilayotgan xizmatlarning ahamiyatsizligi. Tadbirkorlar uchun, agar ular o’z korxonalarini ochish va bozorga chiqish niyatida bo’lsa, bir nechta muhim faktlarni hisobga olish muhimdir. Ular o’zlari uchun o’z korxonalarining asosiy yo’nalishlarini aniqlashlari, inqirozga tayyor bo’lishlari kerak.

1.Korxona tushunchasi va uning hajmi. Korxona-bu mahsulot ishlab chiqaradigan, xizmatlar ko’rsatadigan, tovarlarni sotadigan yuridik shaxs huquqlariga ega bo’lgan mustaqil, tashkiliy va alohida xo’jalik yurituvchi sub’ekt. Zamonaviy sharoitda korxona bozor iqtisodiyotidagi asosiy bo’g’in hisoblanadi. Korxona, alohida ixtisoslashgan birlik sifatida, o’z ixtiyorida bo’lgan ishlab chiqarish vositalaridan foydalanib, iste’molchiga zarur bo’lgan tovarlarni (ishlarni bajarish, xizmatlarni ko’rsatish) tegishli qiymat, Profil va assortimentni ishlab chiqarishga qodir va ishlab chiqarish ijrochilari ixtisoslashgan ishchilar yoki professional mehnat jamoasidir. Korxonaning hajmi uning faoliyat turiga,rivojlanish darajasiga, shuningdek strategik maqsadlarga bog’liq. Korxonalar katta, o’rta va kichik bo’linadi. Iqtisodiy nuqtai nazardan yirik korxonalar har xil muammolarga eng kuchli va chidamli, chunki ular keng mulkiy va kuchli moliyaviy-iqtisodiy salohiyatga, raqobatbardoshlikning yuqori darajasiga ega. Ular reklama kampaniyalarini o’tkazishga, narx siyosatini amalga oshirishga, moda tendentsiyalarini belgilashga, o’z mamlakatlari hududida va ba’zi hollarda bir nechta mamlakatlarda keng savdo tarmog’iga ega bo’lishga qodir, shuningdek ular ishlab chiqaruvchilar bilan to’g’ridan-to’g’ri aloqa egalari. Shuningdek, yirik korxonalar o’zlarining etakchi ijodiy bo’limlari, shuningdek, "ommaviy Midiya" sohasida ishlaydigan xodimlar yordamida marketing tadqiqotlarini o’tkazishga qodir. O’rta korxonalar, qoida tariqasida, bozorning tor qismida ishlaydi va ma’lum bir assortimentdagi tovarlar va xizmatlarni sotish uchun o’ziga xos ehtiyojlarni qondiradi. Ushbu turdagi korxonalarning o’ziga xos xususiyati noyob savdo va texnologik jarayon bo’lib, ularning tovarlari o’z navbatida doimiy mijozlarga ega. Ushbu omillar korxonalarga ko’plab raqobatchilardan himoya qilish imkonini beradi va bu yuqori narxlarni belgilash va barqaror daromad olish imkonini beradi. Ushbu turdagi korxonalarning tadbirkorlik faoliyati yirik korxonalarga qaraganda ancha yuqori, chunki ular texnologik va savdo jarayonini takomillashtirib, doimiy ravishda yangi g’oyalarni izlashni talab qiladi. Ammo ularning kamchiliklari ham bor. Shunday qilib, nou-xauni yo’qotish xavfi, shuningdek ma’lum bir etkazib beruvchiga bog’liqlik mavjud, mijozlarni yo’qotish ehtimoli ham mavjud va bu daromadning pasayishiga olib keladi. Korxonaning oxirgi turi kichik. Ular katta va o’rta darajadagi ehtiyojlarni to’liq qondira olmaydigan ehtiyojlarni qondirish uchun eng mos keladi. Ular yuqori moslashuvchanlik, tovarlarni taqsimlash va buxgalteriya hisobini tashkil etishning soddaligi, agar kerak bo’lsa, Profil va mahsulot turlarini o’zgartirishga olib keladigan faoliyat sohasidagi yo’nalishni qisman yoki to’liq o’zgartirish qobiliyati bilan ajralib turadi. Kichik korxonalar resurslardan tejamkor foydalanish, kapital aylanmasi tezligining oshishi, boshqaruv xarajatlarining pastligi. Ammo kichik korxonalar ular himoyalanmagan salbiy tashqi omillarga duchor bo’lishadi. Kichik korxonalar uchun kredit olish qiyinroq, chunki bozordagi beqaror vaziyat, reklama reklamalarini o’rnatish qiyinroq, bozordagi tendentsiyalarni o’rganish uchun ko’proq vaqt talab etiladi, ular ham o’z bizneslarini boshqarish imkoniyatiga ega emaslar o’z narx siyosati. Bunday korxonalar davlat himoyasisiz yirik kompaniyalar bilan raqobatlasha olmaydi, chunki bu narxlar ustidan nazoratni o’rnatadigan va bozorda erkin harakat qiladigan yirik savdo firmalaridir. Iqtisodiyotda ma’lum o’lcham mezonlari mavjud. Qoida tariqasida, korxona tashkil etishda tadbirkorlar asosiy jihatlarga etarlicha e’tibor bermaydilar mezon. O’lchov mezoniga qarab, korxona hajmini aniqlashga miqdoriy, sifat va kombinatsiyalangan yondashuvlar ajratiladi. Foydalanish qulayligi nuqtai nazaridan ular ko’pincha miqdoriy yondashuvga murojaat qilishadi. Bu savdo ko’rsatkichlari, yillik daromadlar, ish bilan band bo’lganlar soni, asosiy vositalar aktivlari qiymatidan foydalanishga asoslangan. Korxona hajmini aniqlashga sifatli yondashuv sifat ko’rsatkichlariga asoslanadi. Bularga ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlar soni, inson resurslari va kapitalni o’z ichiga olgan resurslarning kuchi, shuningdek boshqaruv tizimining darajasi va korxonada nazorat darajasi kiradi. Ushbu yondashuvning afzalligi turli korxonalarga xos bo’lgan keng ko’lamli mezonlarni hisobga olishdir. Ushbu mezonlarga boshqaruv tizimi, motivatsiya tizimi va ishlab chiqarishni boshqarish tizimi kiradi. Ushbu kampaniyaning asosiy kamchiliklari bor-bu uni qo’llashning murakkabligi, chunki kompaniya ichidagi ma’lumotlarga kirish qiyin, buning natijasida bunday xususiyatlar aniqlanadi. Korxonalar hajmini batafsil o’rganish uchun bir qator xususiy va lotin ko’rsatkichlaridan foydalaniladi. Masalan, ma’lum turdagi mahsulotlarning soni va narxini, asosiy kapitalning narxini, shuningdek mehnatni tashkil etish darajasini, menejment darajasini va ilmiy-texnik salohiyatni hisobga olish mumkin. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlari uchun o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan boshqa ko’rsatkichlar tizimi mavjud, chunki u ushbu sohalarning o’ziga xos faoliyatini aks ettiradi. Shunday qilib, korxonaning xususiyatlarini aniqlashda ishlatilishi mumkin bo’lgan ko’rsatkichlarga quyidagilar kiradi: aktivlar qiymati, bozor ulushi, xodimlar va xizmat ko’rsatuvchi xodimlar soni, sotish hajmi