|
4 oligopol Tanlov ishtirokchilarining kam sonli qismi - tovarlar yoki xizmatlar bozorida nisbatan kichik (o'nlab) firmalar ustunlik qilganda. Klassik oligopoliyaga misollar: AQShdagi "katta uchlik" - General Motors, Ford, Chrysler.
Oligopoliyalar bir hil va farqli tovarlarni ishlab chiqarishi mumkin. Xom ashyo va yarim tayyor mahsulotlar bozorida bir xillik ustunlik qiladi: ruda, neft, po'lat, tsement va boshqalar; farqlash - iste'mol tovarlari bozorida.
Bir nechta firmalar o'z hissalarini qo'shadilar monopolistik shartnomalar: narxlarni belgilash, bozorlarni taqsimlash yoki taqsimlash yoki ular o'rtasidagi raqobatni cheklash yo'li bilan. Ishlab chiqarish kontsentratsiyasi darajasi qanchalik past bo'lsa (firmalar soni shuncha ko'p), oligopolistik bozorda raqobat kuchayadi va aksincha.
Bunday bozorda raqobatbardosh munosabatlarning mohiyatida raqobatchilar va firmalarning talab shartlari to'g'risidagi ma'lumotlarning hajmi va tarkibi muhim rol o'ynaydi: bunday ma'lumotlar qanchalik kam bo'lsa, firmaning xatti -harakati shunchalik raqobatbardosh bo'ladi. Oligopolistik bozor va mukammal raqobat bozori o'rtasidagi asosiy farq narx dinamikasi bilan bog'liq. Agar mukammal bozorda ular doimiy ravishda va tasodifan pulsatsiya qilsa, talab va taklifning o'zgarishiga qarab, u holda oligopoliya bilan ular barqaror bo'lishga intilishadi va tez -tez o'zgarmaydi. Odatda shunday deb ataladi narx bo'yicha etakchilik Qachonki ular asosan bitta etakchi firma tomonidan boshqarilsa, qolgan oligopolistlar esa rahbarga ergashadilar. Yangi sotuvchilar uchun bozorga kirish qiyin. Agar oligopolistlar narxlar to'g'risida kelishib olsalar, raqobat tobora sifatga, reklama va individualizatsiyaga o'tadi.
4 -mavzu: Bozor infratuzilmasi
Bozor infratuzilmasi bozorda tovarlar, xizmatlar, kapital va ishchi kuchining harakatini ta'minlaydigan muassasa va tashkilotlar tizimi.
Bozor infratuzilmasining tashkiliy bazasiga ta'minot va marketing, brokerlik va boshqa vositachilik tashkilotlari, yirik sanoat korxonalarining tijorat firmalari kiradi.
Moddiy bazani transport, bank va sug'urta tizimlari, yirik mustaqil bank va jamg'arma -kredit tashkilotlari, shuningdek, turli hajmdagi operatsiyalarning o'rta va kichik tijorat banklari tashkil etadi.
Asosiy elementlar bozor infratuzilmasi - yarmarkalar, auktsionlar, birjalar.
Adolatli anglatadi:
Muayyan joyda tashkil etilgan muntazam bozor;
Davriy savdo joyi;
Bir yoki bir nechta turdagi tovarlarning mavsumiy sotilishi.
Auktsionlar bozorda etishmayotgan mahsulotlar bilan shug'ullanishadi. Bu erda asosiy ko'rsatma har qanday mahsulot uchun maksimal narxni olishdir. Auktsion - bu mahsulotni oldindan belgilangan joyda ommaviy sotish. Sotilgan tovarlar eng yuqori narxni belgilagan xaridorga o'tadi. Auktsionlarni ajrating majburiy, sud organlari tomonidan to'lovlarni to'lamaganlarning qarzini undirish maqsadida amalga oshiriladi ixtiyoriy, sotilayotgan tovarlar egalarining tashabbusi bilan tashkil etilgan. Auktsion o'tkazish uchun komissiya asosida ishlaydigan maxsus firmalar tuziladi,
Shuningdek, bor xalqaro auktsionlar. Bu ochiq turdagi kim oshdi savdosi bo'lib, u erda ma'lum nomenklatura tovarlari sotiladi: jun, tamaki, mo'ynali kiyimlar, choy, otlar, gullar, baliq, yog'och, shuningdek hashamatli buyumlar, san'at asarlari.
Birja xaridor va sotuvchilarning uchrashuv joyi, bitimlar tuziladigan joy. Tovar birjalari, birjalar va mehnat birjalarini farqlang.
Tovar birjalari alohida tovarlar bozorida faoliyat yuritadi. Bu erda tovarlarni sotish bo'yicha operatsiyalar dastlabki tekshirish asosida va namunalar va standartlarga muvofiq amalga oshiriladi.
O'z tabiatiga ko'ra, ayirboshlash operatsiyalari ikki xil bo'ladi: I) spot bitimlar- bu haqiqiy tovarlar bo'yicha operatsiyalar. Ular allaqachon zaxirada bo'lgan mahsulotni sotish kafolatlarini beradi; 2) forvard operatsiyalari, unda mahsulotning o'zi emas, balki uni olish huquqi. Turli xil forvard operatsiyalari fyuchers bitimlar. Fyuchers bitimining maqsadi - shartnoma tuzish va uning bajarilishi o'rtasidagi davrdagi narx farqini olish.
Yoqilgan Birja aylanmaning asosan ikki turi mavjud qimmatli qog'ozlar: korxonalar, kompaniyalar, firmalar aktsiyalari; mamlakat hukumati, mahalliy hukumatlar, kommunal xizmatlar va xususiy kompaniyalar tomonidan chiqarilgan obligatsiyalar.
Mehnat birjasi- ishchilar va ishchilar o'rtasida ishchi kuchini sotib olish va sotish bo'yicha vositachilik operatsiyalarini bajarishga ixtisoslashgan tashkilot.
Bozor infratuzilmasining elementi hisoblanadi kredit tizimi... Bu banklar, sug'urta kompaniyalari, kasaba uyushmalari va boshqa huquqli tashkilotlarni o'z ichiga oladi tijorat faoliyati... Kredit tizimining asosini bank tizimi tashkil etadi.
Bozor infratuzilmasi o'z ichiga oladi va davlat moliyasi... Ular markaziy va mahalliy byudjetlarga asoslanadi. Davlat byudjeti orqali daromadlarni qayta taqsimlash, ishlab chiqarish va ijtimoiy dasturlarni moliyalashtirish amalga oshiriladi.
Bozor infratuzilmasining bir qancha bo'g'inlari umuman bozor iqtisodiyotiga xizmat qilish uchun mo'ljallangan. Bu yuridik va axborot xizmatlari, konsalting kompaniyalari va boshqalar.
Bozor infratuzilmasining muhim qismi - bu bozorda faoliyat yuritayotgan xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning huquqiy munosabatlarini tartibga soluvchi qonunlarning mustahkam tizimi.
5 -mavzu: Talab, taklif va bozor muvozanati
* Bu ish ilmiy ish emas, bitiruv emas malakaviy ish va o'quv ishlarini o'z-o'zini tayyorlash uchun material manbai sifatida foydalanish uchun mo'ljallangan yig'ilgan ma'lumotlarni qayta ishlash, tuzish va formatlash natijasidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
