|
Qayta tiklanmaydigan resurslar - bu har qanday resurslar, ularning soni cheklangan, ya'ni. cheklangan va uni to'ldirib bo'lmaydi. Qayta tiklanmaydigan eng aniq manbalar-bu neft, ko'mir, gaz va boshqalar.
Ajratish mutlaq va nisbiy cheklangan resurslar.
Mutlaq cheklangan resurslar jamiyatning barcha a'zolarining barcha ehtiyojlarini bir vaqtning o'zida qondirish uchun ishlab chiqarish resurslarining etishmasligini anglatadi. Ammo har qanday tanlangan, ma'lum ehtiyojlarni qondirish uchun resurslar etarli - bu "nisbiy" cheklangan resurslar.
Shunday qilib, cheklanmagan ehtiyojlarni qondirish uchun ajratilgan cheklangan resurslar ularning mutlaq, engib bo'lmaydigan chegaralarini bildiradi, aksincha, cheklangan ehtiyojlarni qondirish uchun ajratilgan bir xil cheklangan resurslar. nisbiy cheklash. Binobarin, resurslarning mutlaq taqchilligi tufayli nisbiyga aylanadi ehtiyojlarni tanlash qoniqish.
Nisbatan cheklangan resurslar sharoitida tanlov zarur.
Iqtisodiy fan - bu maqbul iqtisodiy echimni tanlash nazariyasi.
Iqtisodiy foyda
Yaxshi Bu ehtiyojlarni qondirish vositasidir. Insonning ehtiyojini qondirish uchun ob'ektning mulki hali uni yaxshilikka olib kelmaydi. Ob'ektning har qanday ehtiyojni qondirish qobiliyati inson tomonidan amalga oshirilishi kerak. Masalan, o'sadigan dorivor o'simliklar yovvoyi hayot, shundagina odam shifo qudratini anglab, tanani davolashga ehtiyoj sezganda, ular barakaga aylanadi.
Tovarlarning tasnifi har xil mezonlarga muvofiq amalga oshiriladi va juda xilma -xil (shuningdek ehtiyojlar).
Neoklassik maktab iqtisodiy va iqtisodiy bo'lmagan foyda o'rtasidagi farqga alohida e'tibor beradi. Bu farq kamdan -kam uchraydigan tushuncha bilan bog'liq. Iqtisodiy bo'lmagan baraka cheksiz miqdorda mavjud. Iqtisodiy foyda kamdan -kam uchraydigan ne'matdir. Avstriya maktabi vakili K. Mengerning so'zlariga ko'ra, bu ehtiyojni qondirish uchun ehtiyoj va mavjud tovarlar miqdori o'rtasidagi nisbat ularni iqtisodiy yoki iqtisodiy bo'lmagan qiladi. Neoklassik maktab tovar ayirboshlash uchun mo'ljallangan iqtisodiy tovar ekanligini ta'kidlaydi, lekin bu ta'rif tovar albatta mehnat mahsuli bo'lishi kerakligini ko'rsatmaydi. K. Menger tovarlar toifasiga ilmiy tushuntirish berib, bu faktga e'tibor qaratadi. Tovarlar Ayirboshlash uchun mo'ljallangan iqtisodiy tovarlar.
Tovarlarning iqtisodiy tabiati ularning qiymati (qiymati) bilan belgilanadi. K. Marks nazariyasiga ko'ra, iqtisodiy foyda qiymati (qiymati) ijtimoiy zarur mehnat, ya'ni ishlab chiqarishning o'rtacha ijtimoiy normal sharoitlari, o'rtacha intensivligi va mehnat unumdorligi sharoitida bajariladigan mehnat xarajatlari bilan belgilanadi. Tovarlarning tabiati haqidagi neoklassik g'oyalarga ko'ra, ularning qiymati kamdan -kam uchrashiga, iste'mol intensivligiga va berilgan ehtiyojni qondira oladigan tovarlar miqdoriga bog'liq. Har qanday ehtiyojni bir nechta tovarlar qondirishi mumkin va har qanday iqtisodiy tovarni turli ehtiyojlarni qondirish uchun ishlatish mumkin deb taxmin qilinadi. Agar q 1, q 2, ..., qn har bir tovar miqdorining yig'indisi, p 1, p 2, ..., pn tovarlarning bahosi bo'lsa, tovarlarning umumiy to'plamining qiymati. ehtiyojlarni qondirish dp iqi deb yozilishi mumkin, bu erda i = 1,…, n.
Tovarlar tasnifi quyidagicha ifodalanishi mumkin.
· Foyda iste'molchi(to'g'ridan -to'g'ri), inson ehtiyojlarini bevosita qondirish uchun mo'ljallangan;
· Foyda ishlab chiqarish(bilvosita) - ishlab chiqarishda ishlatiladigan resurslar;
· Xususiy tovarlar- iste'moli raqobatbardosh bo'lgan va istisno bo'lishi mumkin bo'lgan tovarlar, ya'ni. bir kishining tovar iste'moli boshqalarga mavjud bo'lgan miqdorni kamaytiradi. Istisno qilish imkoniyati bo'lmaganda, bozor ishlay olmaydi va iste'molning raqobatbardoshligi yo'qligi tovarni nol narxda taqdim etilishini bildiradi;
· Ommaviy yaxshilik- mahsulot yoki xizmat, agar bitta shaxsga taqdim etilsa, ular boshqalarga qo'shimcha xarajatlarsiz beriladi;
· Oddiy yaxshi- daromad kamayishi bilan talab kamayadigan tovar;
· Eng yomoni yaxshi- tovarlar, agar ular teng bo'lsa, daromadning o'sishi talabning pasayishiga olib keladi;
· Bepul sovg'a- cheksiz bo'lgan taqdirdagina yaxshilik haqiqiy ozod bo'lishi mumkin. Bu imtiyozlarga misollar juda kamdan -kam uchraydi va vaqt o'tishi bilan yanada kam uchraydi. Havo bunday yaxshilikka misol bo'la oladi, deb qabul qilingan, ammo bugungi kunda toza havoning ifloslanishi jamiyat uchun katta xarajatlarga olib keladi. Shunday qilib, Sahroi Kabir sahrosidagi quyosh nuri tekin yaxshilikka misol bo'la oladi;
· Uzoq muddat bu tovarni ko'p marta ishlatishni o'z ichiga oladi (uzoq muddatli mahsulotlar);
· Qisqa muddatli, bir martalik iste'mol qilishning afzalliklari (oziq-ovqat);
· O'zaro almashtiriladigan tovarlar (o'rnini bosuvchi) - o'xshash xususiyatlarga ega bo'lgan bir -birining o'rnini bosadigan tovarlar;
· Qo'shimcha imtiyozlar (qo'shimcha);
· Moddiy buyumlar- tabiat sovg'alari, qishloq xo'jaligi mahsulotlari, binolar, mashinalar va boshqalar;
· Nomoddiy tovarlar- ishbilarmonlik qobiliyati, kasbiy mahorati, obro'si va boshqalar;
· Haqiqiy imtiyozlar;
· Kelajakdagi imtiyozlar va hokazo.
Do'stlaringiz bilan baham: |
