Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishga ta’sir etuvchi omillar

Xom ashyo omili. Tabiiyki, mahsulot xom ashyosiz yaratilmaydi. Ammo ayrim mahsulotlarni olish uchun xom ashyo boshqalariga qaraganda ko'proq sarflanadi. Shuning uchun bunday mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan tarmoqlar va korxonalar mumkinqadar xom ashyo rayonlariga yaqin joylashtiriladi.

• Xom ashyo omili. Tabiiyki, mahsulot xom ashyosiz yaratilmaydi. Ammo ayrim mahsulotlarni olish uchun xom ashyo boshqalariga qaraganda ko'proq sarflanadi. Shuning uchun bunday mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan tarmoqlar va korxonalar mumkinqadar xom ashyo rayonlariga yaqin joylashtiriladi.
•           Sanoatning barcha tarmoqlari, masalan, tog'­kon, o’rmon, baliqchilik o’z­o’zidan ma`lumki, xom ashyo bo'lmagan rayonlarda rivojlanmaydi. Bunday sanoat tarmoqlarining joylashuvi bevosita foydali qazilmalar yoki tabiiy boyliklar geografiyasi bilan bog'liq. Boshqa sanoat tarmoqlarining hududiy tashkil etilishi esa biroz murakkabroq. Masalan, 1 tonna paxta tolasi olish uchun taxminan 3 tonna xom paxta, 1 tonna paxta yog'i uchun 5 tonna chigit, 1 tonna pista yog'iga 3 tonna kungaboqar, 1 tonna shakarga 7 tonna qand lavlagisi ishlatiladi. Ushbu raqamlarni nisbiy ko'rinishda berish foydadan xoli emas. Chunonchi, paxta tolasini oq paxtadan chiqishi 32-33 foiz, paxta yog'ining chigitdan olinishi 19-20 foiz, shakarni qand lavlagidan olish 14-15 foiz va shunga o’xshash. Demak, bu korxonalar xom ashyo rayonida yoxud unga yaqin joylashtiriladi.