Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
ELEKTRONIKA VA AVTOMATIKA FAKULTETI
“ ISHLAB CHIQARISH JARAYONLARINI AVTOMATLASHTIRISH” KAFEDRASI

“SOHANING TEXNOLOGIK O’LCHASHLARI VA ASBOBLARI” fanidan

“Qarshilikli termometrlarni turlari , yo’l qo’yadigan xatoliklarini tekshirish usullari” mavzusida
Kurs ishi

Bajardi: Islomov I.

Tekshirdi: ________________

TOSHKENT 2021-2022 o’quv yili

MUNDARIJA

1. Kirish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2. Nazariy qism . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.1 Temperaturani nazorat qilish asboblari turlari. . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
2.2. Qarshilik termometrlari haqida umumiy ma’lumotlar . . . . . . . . . . . 8
2.3 Qarshilik termometrlarining tuzilishi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.4 Qarshilik termometrlarini ulash jarayonida vujudga keladigan xatoliklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2.5 Qarshilik termometrlari afzalligi va kamchiliklari . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Xulosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Foydalanilgan adabiyotlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

KIRISH
Sanoat qurilmalarini zamonaviy darajasining rivojlanishi katta birlik quvvatli majmualar qo’llaniladigan texnologik jarayonlarning jadallashuvi bilan tavsiflanadi. Ko’pgina hollarda o’lchash vositalari va informatsion – boshqaruv tizimlarining ishonchliligi butun agregatning ishonchliligi bilan belgilanadi. Avtomatik nazorat va parametrlarning ishonchli qiymatlarini bilmasdan turib ular orqali jarayonlar va agregatlarni boshqarib bo’lmaydi. Jarayon va agregatlarni avtomatlashtirish va ular ustida ilmiy izlanishlar olib borishda o’lchashlar muhim rol o’ynaydi.

Oxirgi o’n yillik mikroprotsessorli texnika nafaqat ikkilamchi o’zgartirgichlarga balki bevosita texnologik obektlarga o’rnatilgan birlamchi o’zgartirgichlarga ham jadal o’rnatilayotganligi bilan tavsiflanadi. Mikroprotsessorli (intellektual) o’lchash vositalari orqali o’lchash natijalariga ishlov berish, o’zgartirish va ularni aks ettirish usullarining funksional imkoniyatlari o’zgartirilmoqda. Ushbu asboblar asosan sanoatning mikroprotsessorli boshqaruv tizimlari va ilmiy tadqiqotlarning informatsion – boshqaruv tizimlarini yaratish uchun xizmat qiladi. Mikroelektron texnologiya asosida bir qator sezgir elementlar (sensorlar) ishlab chiqilgan bo’lib, ular sanoat sharoitlarida eritma va gazlarning tarkibidagi moddalarning mikrokonsentratsiyalarini nazorat qilish imkonini beradi. Ulardan foydalanib texnologik obektlarning holatini tezkor diagnostika va tahlil qilish uchun turli ko’rinishli asboblar yaratilgan.
Ma’ruza matnida o’lchash vositalarining ishlashi asos qilib olingan fizik hodisa va o’lchash prinsiplari ko’rib chiqilgan va o’lchash o’zgartirgichlari va ikkilamchi o’lchash asboblarining prinsipial sxemalari, ularning texnik tavsiflarini reglamentlashtiruvchi standartlar keltirilgan.
Sanoatda qo’llaniladigan o’lchov va boshqaruv tizimlari ko’rib chiqilgan va ular yordamida informatsion funksiyalarni amalga oshirilish usullari va sifati tahlil qilingan.
So’nggi yillardagi o’lchash vositalarining ishlash prinsiplarini evolyusiyasiga nisbatan zamonaviy o’lchash vositalarining konstruksiyasini uzluksiz takomillashish tezligini yuqoriligidan kelib chiqqan holda darslikda ma’lumotlarni bayon qilish uslubi o’lchash vositalarining ishlash prinsipi va ularning prinsipial sxemalarini tahlil qilishni o’z ichiga olgan. Shundan kelib chiqqan holda o’quvchi o’lchash vositalarining konstruksiyasi, ularni o’rnatish va sozlash qoidalarini tajriba ishlarini bajarish davomida, shuningdek avtomatlashtirish vositalarini loyihalash, o’rnatish va ishlatish bilan bog’liq bo’lgan fanlarni o’zlashtirish davomida o’rganadi.

Nazariy qism