Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

Misol

1. 
   Qiymatlari Metrik Кonvensiya mamlakatlari o’rtasidagi kelishuv bo’yicha qabul qilingan va aniq o’lchashlar asosida belgilangan reper nuqtalar qatoridan tuzilgan Xalqaro harorat shkalasi haroratni o’lchash uchun boshlang’ich asos bo’lib xizmat qiladi.
   
2. 
   Vaqt intervallari shkalasi. Vaqt intervallari shkalasi bo’yicha oraliqlarni (intervallarni) qo’shish (ayirish) va bir interval ikkinchisiga qaraganda qanchaga katta (kichik) ekanligini taqqoslash mumkin, lekin qandaydir hodisa vaqtini qo’shishning hech qanday ma’nosi yo’q.
   
3. 
   Uzunlik shkalasi (uzunlik o’lchovlari chizg’ichlar, ruletkalar, kalibrlar, qisqichlar (hupo’) va h.k.).
   
4. 
   Selsiy, Farangeyt, Reomyura va boshqa harorat shkalalari.
   

Nisbat shkalasi, bularda:

• 
  ekvivalentlik munosabati qo’llaniladi;
  
• 
  «katta-kichik» turidagi tartib munosabatlari qo’llaniladi;
  
• 
  jamlash munosabatini qo’llash mumkin;
  
• 
  bir qiymatli, nolning tabiiy kriteriyasi mavjud;
  
• 
  kelishuv bo’yicha belgilangan o’lchashlar birligi mavjud;
  

Misol:

1. 
   Massa o’lchovlari:
   
2. 
   Harorat shkalasi MTSh-90 ning reper (tayanch)nuqtalari.
   
3. 
   Radionuklidlar aktivlik o’lchovlari, energetik o’lchovlar va boshqalar.
   

Absolyut shkalalar, bularda:

• 
  ekvivalentlik munosabati qo’llaniladi;
  
• 
  qatorlar munosabati (masalan, «katta-kichik») qo’llaniladi;
  
• 
  proporsionallik munosabati qo’llaniladi;
  
• 
  bir qiymatli, tabiiy nol kriteriyasi mavjud;
  
• 
  o’lchash birligi tushunchasi mavjud.