Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

Misol:

1. 
   Кuchaytirish va kuchsizlantirish koeffisientlari.
   
2. 
   Tebranma tizimning aslligi (dobrotnost).
   
3. 
   Foydali ish koeffisienti, aks ettirish koeffisienti, amplituda modulyasiya koeffisienti va boshqalar.
   

Etalonlar va shunday turdagi o’lchashlar mavjudki, ular shkalani bevosita qayta tiklaydi va ularda o’lchash birligi degan tushunchani qo’llash o’rinli emas. Bunday turdagi o’lchashlarga, masalan juda keng tarqalgan (xalqaro miqyosda) fotomateriallarning yorug’ sezuvchanlik sonlari shkalasi bo’yicha, jism qattiqligini sonli shkalasi bo’yicha o’lchashlar misol bo’la oladi. Ranglar atlasini qo’llash bilan belgilangan shkalalarda ranglarni o’lchash keng tarqalgan bo’lib, bularda ranglarni namunasi ularni nomi bilan yoki shartli nomerlar bilan belgilangan bo’ladi.
Bulardan tashqari maxsus etalonli qurilmasiz xalqaro shkalalar ham mavjud, masalan er qimirlashi kuchining xalqaro shkalasi, Bofort bo’yicha shamol kuchini balli shkalasi va x.k.
Demak:

1. 
   shkala etalonsiz bo’lishi mumkin, lekin etalon shkalasiz bo’lishi mumkin emas;
   
2. 
   shkala o’lchov birligisiz bo’lishi mumkin, lekin o’lchov birligi shkalasiz bo’lishi mumkin emas.
   

Bularni hammasi shunday ma’noni bildiradiki, metrologiya
«o’lchashlar shkalasi», «o’lchashlar birligi» tushunchasiga nisbatan umumiy va fundamental tushuncha hisoblanadi.
Ba’zi hollarda, amalda, kattalik qiymatini bir shkaladan boshqasiga o’tkazish zarurati tug’ilib, uni quyidagi ifoda bo’yicha amalga oshiriladi:

y  x  х
_ y₂  y₁

х

1
₂  х_{1 ,}
bu erda x va u - birinchi va ikkinchi shkalalardagi nuqtalar;
x₁, x₂, u₁, u₂ - shkaladagi birinchi va ikkinchi reperli (tayanch) nuqtalar.