Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

Diskret tasodifiy sonlarning (kattaliklarning) o’rtacha arifmetik qiymati ^x o’lchashlar natijalarining yig’indisini
o’lchashlar soniga nisbatidan topiladi:





i
x  ¹  n X
ⁿ i1 _.



x

i
bu erda: – alohida o’lchashlar qiymati;
n – o’lchashlar soni yoki tanlovlar hajmi. Masalan, to’qqizta son olingan: (ob’em vo’borki)
5,3,7,9,8,5,4,5,8.
Ulardan o’rtacha arifmetigi 6 ga teng.
O’rtacha arifmetik umuman kattalikning o’zidek belgilanadi, faqat uni belgilashda farqi bo’lib, ^x ko’rinishida yoziladi.
O’rtacha arifmetik taqsimlanish markazini juda keng qo’llaniladigan o’lchovidir.
O’rtacha arifmetikning ishlatilishini afzalliklari:

• 
  bu barcha ma’lumotlarning “tortish markazi”;
  
• 
  unda barcha ma’lumotlar ishlatiladi;
  
• 
  saralash kerak bo’lmaydi.
  

O’rtacha arifmetikning ishlatilishini kamchiliklari:

• 
  keskin ajralib turadigan qiymatlarni ta’siri;
  
• 
  hisoblash uchun ko’p vaqt talab etilishi;
  
• 
  o’rtacha arifmetik xaqiqiy qiymatlarning birontasiga mos kelmasligi mumkin.
  

Uzluksiz taqsimlanishning modasi – bu ehtimollikning taqsimlanish zichligini eng yuqori (maksimum) nuqtasi hisoblanadi.

Diskret tasodifiy sonlar (kattaliklar) ning modasi – bir qancha

ma’lumotlar guruhi ichida eng ko’p uchraydigan qiymatdir. Masalan, 5, 3, 7, 9, 8, 5, 4, 5, 8 - to’qqizta sondan moda 5 bo’ladi.