|
Вариант-53
Меҳнат гигиенаси ва ишлаб чиқариш санитарияси ҳақида тушунтириб беринг.
Ўт ўчириш воситалари турлари ва уларнинг ишлатилиши.
Фавқулодда вазиятлар вазирлиги қачон ташкил топган ва уларнинг ҳуқуқ мажбуриятлари.
1 Mehnat gigiyenasi bo‘yicha DavSan nazorati umumiy sanitar nazorat
tizimining bir qismini tashkil etib, u respublika, viloyat, shahar, tuman
davlat sanitar nazorati (DSEN) tashkilotlari bilan hamkorlikda nazorat
ishlarini olib boradi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 40-moddasida: ≪Har
kim malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqiga ega≫ deb e’tirof
etilgan. Shuningdek, fuqarolaming sog‘ligini muhofaza qilish masalalari
O‘zbekiston Respublikasining ≪Fuqorolaming sog‘lig‘ini muhofaza qilish
to‘g‘risida’≫gi Qonunida hamda 0 ‘zbekiston Respublikasining ≪Mehnat
qonunlari kodeksi≫da va boshqa hujjatlarda ham ko‘rsatib o‘tilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasining ≪Fuqorolaming sog‘lig‘ini muhofaza
qilish to‘g‘risida’≫gi (1996-yil 14-sentabrda kuchga kirgan) Qonunida
fuqarolaming sog‘lig‘ini saqlashning asosiy qoidalari, tartiblari keltirilgan,
ularning eng asosiylari quyidagilardan iborat:
- sog‘liqni saqlashda inson huquq va manfaatlariga tayanish;
- aholining barcha qatlamlariga sifatli tibbiy yordam ko‘rsatish;
- mehnat qobilyatini yo‘qotgan fuqarolarni ijtimoiy himoyalash;
- fan va amaliyot birligini takomillashtirish va boshqalar. Barcha xo‘jalik yurituvchi subyektlarning ishchi va xizmatchiiaming
sog‘lig‘ini muhofaza qilishning asosiy vazifalariga: mehnat jarayonlarini
va ish sharoitlarini yaxshilash, ishlovchilaming baxtsiz hodisa va kasb
kasalliklariga uchramaslik tadbirlarini yaratishdan iborat. Jumladan,
0 ‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligning 2000-yil
6-iyuldagi 300-sonli buyrug‘iga asosan barcha ish bemvchilar ishchilami
ishga qabul qilishda tibbiy ko‘rikdan o'tkazishlari shart deb ta’kidlangan.
Barcha ishlab chiqarish sohalaridagi mehnat sharoitlarini nazorat
qilishda, masalan, zararli va xavfli ishlab chiqarish omillarining boryo‘
qligi, ulaming ishchi-xizmatchilaming sog‘lig‘iga, hayotiga keltiradigan
ta’sirlar darajasini Davlat sanitariya nazoratining maxsus laboratoriyasida,
≪Sanoatda va konchilikda ishlaming bexatar olib borilishini nazorat
qilish agentligi’da, Davlat standait nazorati mxsati bo‘lgan katta sanoat
tarmoqlari, tashkilotlari va boshqa muassasalarning laboratoriyalarida
amalga oshiriladi. Respublikada mehnatni muhofaza qilish muammolari bo‘yicha ilmiytekshirish
ishlari Mehnat va aholini ijtimoiy himoya qilish vazirligi
qoshidagi ≪Mehnat muhofazasini normallashtirish≫ markazida, qator
tarmoqlararo ilmiy tekshirish muassasalarida, laboratoriyalarda, oliy
o‘quv yuitlarining ≪Mehnat muhofazasi≫ va ≪Hayot faoHyati xavfsizligi≫
kafedralarida amalga oshiriladi.
Mehnat gigiyenasi va kasb kasalliklarining muammolari ≪Mehnat
gigiyenasi va kasb kasalliklari≫ ilmiy tekshirish institutida hamda tibbiyot
institutlarining ≪Mehnat muhofazasi va kasb kasalliklari≫ kafedralarida
olib boriladi
Ўт ўчириш воситалари турлари ва уларнинг ишлатилиши 0 ‘tni o‘chirish deganda, yonish uchun zamr boigan uchta omilning
birini bailaraf etish yoiida qilinadigan harakat tushuniladi. Ya’ni yonishni
to‘xtatish uchun quyidagi harakatlami bajarish kerak boiadi:
- yongin hududiga kislorod kirish yoiini to‘sish yoki yonuvchi
modda miqdorini kamaytirish, ya’ni to‘siq qo‘yish;
- yonuvchi manba hududini yoki yonayotgan modda haroratini,
issiqlikni yutadigan, ammo o‘zi yoiunaydigan sovutqich moddalar
yordamida keskin pasaytirish, ya’ni sovutish;
- yonuvchi suyuq moddalarni o‘tda yonmaydigan moddalar
(gazyokisuv) bilan suyultirish. Amaliyotda yong‘inni o‘chirishda bu
usullaming dastlabki ikkitasi, ya’ni o‘tni o‘chiruvchi moddalar yordamida
to‘sish va sovutish usullari ko‘proq qo‘llaniladi. 0 ‘tni o‘chirish uchun
ishlatiladigan, olovda yonmaydigan turli xildagi moddalar, jumladan, suv,
inert gazlardan karbon ikki oksidi, azot, argon, suv bug‘lari, kimyoviy
ko‘piklar, geterogen kukunlar, galogen karbovodorod sovutqichlari hamda
ularni uzatib beruvchi uskunalar va boshqalar o‘t o‘chirish vositalari bo‘lib
xizmat qiladi. Bugungi kunda o‘t o‘chirish vositasi sifatida yong‘inni
o‘chirishda eng ko‘p ishlatiladigani suv hisoblanadi. Suvdagi o‘tni
o‘chirish xususiyatlari - uning yuqori darajadagi issiqlikni yutuvchanligi
(issiqlikni yutish qobiliyati 2260 kDj/kg), yuqori haroratga chidamliligi
va bug‘langanda hajmi 1700 marotaba ko'payib ketishi bilan belgilanadi.
Suv o‘t o‘chirishda eng qulay vositalardan hisoblanadi, chunki unda
bir vaqtning o‘zida 3 ta xislat, ya’ni sovutish, suyultirish va to‘sish
xususiyatlari mavjud. Suv oqimini katta bosim ostida kuchaytirib bera
oladigan 28-50 mm diametrli brandsboy lafet uskunalari yoki diametri
13-25 mm bo‘lgan dastakli o‘t o'chirish vositalari yordamida yaxlit yoki
maxsus purkagich uskunalar yordamida suv bugiari oqimi shakiida purkab uzatilishi mumkin. Suvning bu boradagi kamchiligiga, uning yonuvchi
sirtga yopishmasligi va oquvchanlik xususiyatlarini ko‘rsatish mumkin.
Buning oqibatida suv ko‘p miqdorda sarflanadi va atrofdagi buyum va
jihozlar bo‘kibm yaroqsiz holga kelib qoladi. Suvni o‘ziga shimib olish
xususiyati past bo'lgan moddalarni o'chirishda suvga 1% li, ko‘pik hosil
qiluvchi, sulfanol, natriykarboksimetil-selluloza moddalari qo'shilsa,
paxta yoki undan tayyorlangan matolami o‘chirishda suv sarfining 2-2,5
baravarga kamayishini ta’minlash mumkin boiadi. Bundan tashqari
shuni ham nazarda tutish lozimki, hamma yong‘inlarda ham o‘t o‘chirish
vositasi sifatida suvni ishlatish mumkin bo‘lavermaydi. Chunonchi, metall
va uning gidridlari, metalloidlar va karbidlami hamda elektr dastgohlarini
yong‘in paytida suv bilan o‘chirish man etiladi. Chunki bunday yong‘inni
o‘chirish jarayonida noxush oqibatlar yuzaga kelishi, ya’ni yong‘inning
kuchayib ketishi yoki elektr ta’siridan fojia yuz berishi mumkin.
3.Фавқулодда вазиятлар вазирлиги қачон ташкил топган ва уларнинг ҳуқуқ мажбуриятлари.
Do'stlaringiz bilan baham: |
