«Ишлаб чиқариш жараёнларини механизациялаш ва автоматлаштириш» фани маърузаларини ўқитиш технологиялари

5.4. Elektrpnevmatik kuch apparatlari.
5.4.1. Elektrpnevmatik kontaktorlar tuzilishi, ishlash sharoiti.
Barcha   elektr   apparatlarning   ish   jarayoni   qo‘zg‘aluvchi   qismlarni
harakatlantirish bilan bog‘liq bo‘lib, maxsus mexanizm yuritma yordamida amalga
oshiriladi. Pnevmatik yuritma katta kuch orqali  katta miqdorda  siljishni yuzaga
keltirish   zarur   bo‘lgan   holatlarda   qo‘llanadi.   Katta   kuchni   yuzaga   keltirishda
elektromagnit  yuritmaning   o‘lchami va og‘irligi katta bo‘ladi va ko‘p miqdorda
rangli metall sarfini talab etadi. Siljish 50 mm gacha bo‘lgan holatda diafragmali
yuritma,   50   mm   dan   yuqori   bo‘lganda   esa   porshenli   yuritmalar   qo‘llaniladi.
Tsilindrga havoni kiritish va chiqarish elektropnevmatik ventil yordamida amalga
oshiriladi (5.23- rasm).
5.23-rasm. Elektropnevmatik kontaktorning porshenli yuritmasi sxemasi:
1- ishchi kamera;2- asos; 3- shtok; 4- prujina; 5- porshen; 6- elektropnevmatik ventil; 7 –
silindr; 8 – silindr qopqog’i; 9 – jezli vtulka; 10 – prokladka; 11 – shayba
Apparatni   ulash   uchun   siqilgan   havoni   ishchi   kameraga   kiritish   zarur.
Siqilgan havo bosimi ta’sirida porshen apparatning qo‘zg‘aluvchi kontaktlari bilan
ulangan   shtokni   harakatlantiradi.   Siqilgan   havoni   ishchi   kameradan   chiqarish
jarayonida prujina porshenni dastlabki holatiga qaytaradi. 
145

---

Diafragmali yuritmaning qismlari 5.24-rasmda tasvirlangan.  
5.24-rasm. Diafragmali yuritmaning qismlari:
1- havo bo‘shlig‘i; 2- qopqoq; 3- shtok;4- korpus; 5- diafragma