«Ишлаб чиқариш жараёнларини механизациялаш ва автоматлаштириш» фани маърузаларини ўқитиш технологиялари

9.4. MSU -T tizimini teplovoz boshqaruv zanjirlarida ishlash tartibi
Teplovoz   boshqaruv   zanjirlarining   asosiga   ish   bajaruvchi   boshqaruv
apparatlarni   kontaktsiz   boshqarish   principi   qo'yilgan.   Elektr   zanjirlarni
boshqarishni asosi  MSU -T tizimi bo'lib, bu tizim tarkibiga kiritilgan dasturlar
asosida   teplovozni   turli   rejimlarda   boshqarishni   ta'minlaydi.     Lekin   bunda
teplovozning asosiy ish rejimlari (dizelni ishga tushirish va to'htatish, harakatlanish
yo'nalishini   tanlash,   harakatlanishni   boshlanishi,   mashinist   kontorlleri   orqali
poziciyalarni   berilishi   yoki   olib   tashlanishi,   elektr   tormozlanish   ish   rejimini
tanlanishi ) mashinist tomonidan amalga oshiriladi.
Teplovozni   ish   bajaruvchi   apparatlar   joylashgan   boshqaruv   zanjirlaridan
oraliq     kontaktlari   (avtomatik   o'chirgichlar,   tumblerlar,   relelarning   kontaktlari,
kontaktorlarning   yordamchi   kontaktlari)   olib   tashlangan.bu   apparatlarni   faqat
teplovozning mikroprocessorli boshqaruv tizimining boshqaruv bloki BU -MSU
boshqaradi.   (TEP70.70.00.001E3   elektr   zanjir   asosida.)     BU   -MSU   blokiga
teplovozga   o'rnatilgan   barcha   datchiklardan   ma'lumotlar   va     komutacion
apparatlarning yordamchi kontaklaridan boshqaruv organlarining holati haqidagi
ma'lumot kelib tushadi.  
Barcha ma'lumotlar kiritilgan dasturlar asosida mikroprocessorli qurilmalar
orqali  qayta  ishlanadi  va boshqaruv  algoritmining  funkcional  vazifalar belgilab
beriladi.
TЕP   70BS   teplovozining   elektr   kalorifer   zanjiri,   yoritish   tizimi   zanjiri,
projektorlar   zanjiri,   qum   ventilarining   zanjiri,   tifon,   hushtak   zanjiri,   elektr
271

---

pnevmatik tormozlanish va radiostanciya zanjirlari TEP 70 teplovoziniki kabi qilib
tayyorlangan.  
Boshqaruv  dasturlari kiritilgan,principial elektr zanjir elektr qurilmalariga
boshqaruvchi ta'sir ko'rsatadigan tizim quydagi vazifalarni bajaradi: 
-   dizelni   avtomatik   ishga   tushirish,   va   dizel   tirsakli   valini   aylanishlar
chastotasini masofadan turib boshqarish;
- dizelni ishga tushirishdan avval va to'htatilgandan  so'ng avtomatik moyni
haydab berish.; 
-   dizelni   to'htatmasdan   boshqaruvni   bir   kabinadan   boshqa   kabinaga
o'tkazish; 
Tortish va tormozlash shemalarini avtomatik yig’ish va ajratish;
Tortuv   elektr   dvigatellarning   uyg’otishni   susaytirish   kontaktorlarini
avtomatik boshqarish;
Elektr egenrgiya bilan ta'minlovchi tortuv generatorning uyg’otish tizimini
mashinist kontrollerining poziciyasidan kelib chiqib  avtomatik rostlash
Dizel   valini   aylanishlar   chastotasini   elektr   tormozlanish   ishga   tushishi
vaqtidan boshlab avtomatik boshqarish
Sostavni elektr taminotini avtomatik boshqarish;
TSH   keltirilgan   teplovoz   va   dizel   bo'yicha   barcha   himoyalar,   teplovoz
himoya aparatlariga ta'sirlar;
Teplovozning   barcha   elektr   tormozlanish   rejimlari:   to'htatuvchi,   teplovoz
pastlikka   qarab   yurganda   tezlikni   bir   maromda   ushlab   turuvchi,     shoshilinch,
avariyaviy ;
Tormoz kompressorni boshqarish;
Yilning sovuq kunlari dizelni avtomatik ravishda qizdirib turish;
Tortuv elektr dvigatellarida sirpanishni va  shataklanishni  aniqlab bartaraf
qilish;
Suv va moy jalyuzalarni avtomatik va qo'lda boshqarish;
- teplovozni va dizelni avtomatik  to'htatish;
272

---

- real vaqt birligida kabinadagi displey boshqaruv modulida diagnostika va
hizmat ma'lumotlarni berib borish;
-belgilanmagan   va   avariyaviy   holatlar   kelib   chiqganda   displey   moduliga
ogohlantiruvchi ma'lumotlarni berish, bunda ishdan  chiqgan yoki nosoz    elektr
zanjir elementlarini ko'rsatish;
-   belgilangan   algoritm   bo'yicha   teplovozning   qurilmalarini   avtomatik
diagnostika qilish, 
-yuqori volьtli zanjirlarni elektr qarshiliklarini o'lchash;
- energetik jihatidan mustaqil malumot yig’uvchiga ogohlantiruvchi signal
berilishidan 5 sekund avval va ogohlantiruvchi signal berilgandan so'ng 5 sekund
o'tib teplovoz tizimidan so'ralgan barcha parametrlarini yozish, bundan tashqari
dizel va kompressorning motosoatlarda ishlaganligi haqidagi hizmat ma'lumotlarni
yozish, umumiy ishlab chiqarilgan elektr energiyani shu jumladan sostavni isitish
uchun berilgan elektr energiya haqida ma'lumotlarni yozib borish;
Ma'lumotlarni qayta ishlash qurilmalari ikkita bir hil yarim komplektlardan
tashkil topgan bo'lib, boshqaruv bloklarini to'liq rezervlash imkonini taminlaydi.
Bloklardan   biri   ishdan   chiqsa   mashinist   tomonidan   qo'lda   boshqa   zahira
komplektiga ”Pereklyuchenie rezerva” tumblerini ishga tushirish orqali   o'tiladi.