Ishdan maqsad: Klassik algoritimlar asosida nutqni tahlil qilish (svyortka, korrelyatsiya) Nazariy qism

Laboratoriya ishi № 2
Mavzu: Nutq signallarga ishlov berishda segmentlash usullari va freymlash qoidalari. Vaqt sohasida nutq signallariga dastlabki ishlov berishning bazaviy operatsiyalari. Svyortka va korrelyatsiya algoritmi. Z-o‘zgartirish algoritmi.


Ishdan maqsad: Klassik algoritimlar asosida nutqni tahlil qilish (svyortka, korrelyatsiya)
Nazariy qism:
Svyortka – (ing. convolution) 2 ta f va g funksiyalar ustida bajariladigan matematik operatsiya hiosblanadi. U ushbu funksiyalardan birining o’zgartirilgan holatini yangi uchinchi funksiyada tasvirlaydi.
Svyortka qilish signalni filtrlash uchun tayyorlaydi. Bizga berilgan signal diskret holatda bo’lgani uchun Raqamli svyortkalash bajariladi. Bunda 2-signalni 1-signal ustidan “yurguzish” orqali umumiy sohaga tegishli bo’lgan qismida ustma-ust tushgan qiymatlarini mos ravishda ko’paytirishdan va bu ko’paytmalarning yig’indisini olishdan svyortkaning qiymati olinadi. Har bir qadamdagi silitishda svyortkaning ketma-ket qiymatlari hisoblanadi. Umumiy formulasi quyidagicha:

(1)

Sevyortka impuls xarakteristikasi x(t) bilan chiziqli filtr chiqish hisoblash imkonini beradi. Bunda N(t) - kirish uzatishi.
Diskret holda, sevyortkaning ikki turi mavjud: chiziqli (yoki davriy) va siklik. siklik sevyortka ko'pincha yumaloq yoki davriy deyiladi.


Chiziqli sevyortka.

Bir chiziqli sevyortkani ko'rib chiqaylik. Faraz qilaylik, u yerda ikki diskret signal a(n), n=0..N-1 va b(n), n=0..N-1 Umuman bu signallarning uzunligi N va M farq qilishi mumkin. Nutq signallarida a(n) va b(n) chiziqli sevyortkasi diskret signalning shakllantirilishi quydagicha:

(2)

Signallarning chiziqli sevyortkasini hisoblash uchun bir-biriga nisbatan a(n) va b(n) bandlar va navbati bilan ko'paytiriladi, navbatlar tugagunga qadar davom ettiriladi. Bunda a(n)=0 yoki n<0 va n>N, hamda b(n)=0 yoki n<0 va n>N taxmin qilinadi. Chiziqli sevyortkaning grafik ko’rinishi quydagi 1-rasmda ko'rsatilgan.



1-rasm: Chiziqli sevyortkaning grafik ko’rinishi
b(n) signal namunalari a(n)da mumkin bo'lgan barcha ketma-ket kelgan har bir namunalarga ko'paytiriladi va qo'shiladi. Natijasi olingach nisbatan keying qadamga siljiydi.
2 - rasmda, uzunligi a(n)=[2,1,3,-1] 4 soni va b(n)=[-1,1,2] 3 kvadrat bir uzunligi ikki signallari chiziqli sevyortkasini hisoblash misolini ko'rsatadi.
Bunda b(n), chunki, chapdan o'ngga sevyortkasini hisoblashda b(n)=-1, signal aks ta'kidladi. birinchi son hisoblanadi (boshlang’ich vaqtida) va u ham birinchidan keyin qayta hisoblanishi lozim.

2-rasm. Chiziqli sevyortkani hisoblashga misol.