|
O‘quvchilarni barkamol shaxs sifatida tarbiyalash, ijodkorlik qobiliyatlari, ko‘nikma va shaxs xislatlarining shakllanishida muhim bosqich bo‘lib, o‘quv fanlari va darsdan tashqari mashg‘ulotlarda ijodiy yondashish, ta’lim jarayonini integratsiyalash asosida tashkil etishga zamin bo‘ladi.
Urug‘lar. O‘yinchoq uchun tabiiy materiallarga qimmatli qo‘ shimcha bo‘lib daraxtlar, gullar, sabzavotlar urug‘lari xizmat qiladi. Masalan: zarang, shumtol urug‘lari. Bolalarga ular qanotchalar sifatida tanishtiriladi. Ulardan ninachi qanotlarini, quyon quloqlarini, baliq suzgichlari, tarvuz, qovun, kungaboqar urug‘laridan ko‘zlar yasash mumkin. Urug‘larni kuzda yig‘ish yaxshiroq.
•Ish mavzu va fikrni tanlashdan boshlanadi;
•ochiq tondagi qog‘oz va fon tanlanadi;
•applikatsiyaga mo‘ljallangan tasvir uchun urug‘lar tanlanadi;
•tasvir ustida ishlanganda asosiy e’tibor tanlangan mavzuning
mazmuniga, kerakli materiallar, ularning o‘lchamlari, ranglarini tan-
lashga qaratiladi;
•tasvirlash lozim bo‘lgan predmetlarning holati aniqlanadi;
•tasvirlanadigan urug‘ ranglari va hodisalarning uyg‘unligiga eri-
shiladi;
•tasvirning barcha detallari, hatto eng kichiklari ham urug‘dan tay-
yorlanadi, ularni chizmaslik kerak;
•urug‘lar qog‘oz sathiga joylashtiriladi va o‘ylangan tasvir hosil
qi linadi;
•agar bu tasvir ma’qul bo‘lmasa, urug‘lar boshqacha joylash tiriladi;
•urug‘larni yelimlashda PVA yelimidan foydalaniladi;
•tasvirning kerakli qismi yelimlanadi va urug‘lar yopishtiriladi;
•urug‘larni yelimlashda qisqichlardan foydalaniladi;
•urug‘larni yopishtirishda joyni adashtirmaslik uchun ularning
o‘rnini qalam bilan belgilab qo‘yiladi;
•urug‘lar yelimlab bo‘lgandan so‘ng quritish uchun qo‘yiladi. Qu-
ritishda yelvizak bo‘lmasligi kerak.
Somon texnikasi yangi yo‘nalish bo‘lganligi uchun asta-sekin
yoshlar tomonidan o‘rganilmoqda. Ayniqsa bu sohani imkoniyati
chek langan bolalarga o‘rgatish quvonarli hol. Chunki ular ish jarayonida o‘zlarining nogiron ekanliklarini unutib, yaratayotgan namunalaridan zavq olishadi va hunar egasi bo‘lishadi.
1. Avvalo xomashyo sifatida somon kerak bo‘ladi. Aynan bug‘ doy
yig‘ini boshlangan vaqtda somonning kerakli, ya’ni tepa va pastki
bandlari alohida yumshoq hamda qattiqligiga qarab, qirqib olinadi.
Chunki, tepa qismi quyosh nuriga yaqinligi uchun qizarib, to‘qroq,
pastkisi esa salqinlikda ochroq rangda bo‘ladi. Ushbu qalamchalarni
bunday ajratishning boisi, ular asar tayyorlash jarayonida o‘z o‘rniga
moslab qo‘llaniladi.
2. Yig‘ib olingan qalamchalar 1 kun davomida suvga solib qo‘-
yiladi va ular ho‘l nam holicha olinib, qattiq bosib, birma-bir dazmol
qilinadi. Ushbu sohani tanlagan hunarmand nafaqat o‘z ishini bilishi,
balki tasviriy san’at yo‘nalishini ham puxta egallashi lozim. Asar
uchun eskiz tayyorlashda bu juda asqotadi.
3. Endigi navbat chizmaga. Qog‘ozga o‘ylangan kompozitsiya chi-
zib olinadi va ushbu eskiz oddiy qog‘ozga ko‘chiriladi. Eskiz ning har
bir qismi alohida-alohida qirqib olinadi.
4. Dazmollangan somon qalamchalari kompozitsiyaning kerakli,
ya’ ni issiq, sovuq, soya, nur kabi joylariga moslab qog‘oz ustidan
yelim yordamida yopishtirib chiqiladi.
5. Yaratilgan asar janriga ko‘ra, unga ishlov beriladi. Masalan,
bola kay obrazi bo‘lsa, uning yuziga ifoda berish maqsadida maxsus
kuy dirish uskunasidan foydalaniladi. Bu uskuna yordamida asar xuddi
rassom chizgandek tasvirlanadi.
Alohida ishlangan kompozitsiya o‘zaro birlashtiriladi va qora mato
yoki somon qalamchalaridan tayyorlangan tag qismiga yopishtiriladi.
Hajmiga qarab, ramkaga solinadi. Asosiysi, ular hech bir ranglarsiz
ustaning mahorati ila asar sifatida yaratiladi.
102
Rangsiz kompozitsiyalar ranglilaridan farqli ravishda yarati lishi,
kuydirilishiga ko‘ra ancha murakkab hisoblanadi. Rangli qi lish mum-
kin, ya’ni somon ustidan bo‘yoq beriladi. Latviya, Belorussiya, Litva
va Rossiyaning turli shaharlarida somonchilik na’munalaridan aynan
rangli qilib tayyorlanadi.
Tabiiy materiallar bilan ishlash jarayonida o‘quvchilar ona tabiat
bilan yaqinlashishga, unga tejamkorlik va mehribonlik, ehtiyotkorlik
bilan munosabatda bo‘lishga o‘rganadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
