Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o

4.2.4. Taqsimlovchi schyotlar
Ushbu schyotlai' m ab lag lar va ular tashkil topish manbalar­
ining b a ’zilarini kalkulatsiya obyektlariga yoki davrlar b o ‘yicha 
to 'g 'ri taqsimlanishini ta ’minlaydi,
Taqsimlovchi schyotlar ikkiga bo lin ad i:
yig ‘ib taqsimlovchi;
hisobot davrlari b o ‘yicha taqsimlovchi.
Y ig‘ib taqsimlovchi schyotlariga 2310 - «Yordamchi ishlab 
chiqarish», 2510 - «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyotlarni 
misol tariqasida keltirish mumkin.
Masalan, asosiy ishlab chiqarishdagi asosiy vositalar yordam ­
chi ishlab chiqarish yordamida ta ’mirlanadi. Yordamchi ishlab 
chiqarish tomonidan bajarilgan ta ’mirlash xarajatlari 2310 - «Yor­
damchi ishlab chiqarishlar» schyot debetida y ig ‘iladi va ta’mirlash 
ishlari tugatilgach, asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga q o bshiladi. 
Agarda ishlab chiqarishda bir necha mahsulot tayyorlanayotgan 
bo‘lsa, shu mahsulot tannarxiga mahsulot turini ishlab chiqarish­
da band b o lg a n asosiy vositalar qiymatiga k o ‘ra mos ravishda 
taqsimlanadi. Y ig:ib taqsimlaydigan schyotlardan yana biri 2510 -
«Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyot b o ‘lib, uning debetida 
umumishlab chiqarish bilan b o g liq xarajatlar jam lanadi va ushbu 
xarajatlami alohida hisobga olish obyektlari o'rtasida (A mahsulot, 
В mahsulot yoki yordamchi ishlab chiqarish) taqsimlash tartibi te­
gishli normativ hujjatlar bilan tartibga solinadi.
96

---

Hisobot davrlari bo‘yicha taqsimlanadigan schyotlarga 3100 
- «Kelgusj davrlar xarajatlari», 4910 - «Shubhali qarzlar 
bo‘vicha zahiralai», 8910 - «Kelajakdagi xarajatlar va toiov larn in g
zahirasi lam i misol qilib keltirish mumkin. Kelgusi davr xarajatlan 
3100 - «Kelgusi davrlar xarajatlari» schyotida yuritilib, aktiv schy- 
ot hisoblanadi. Kelgusi davr bilan bog‘Iiq xarajatlar sarflangani- 
da ushbu schyotlarning debetida aks ettiriladi. Xarajat qo‘shilishi 
zarur b o ‘lgan hisobot davrlari kelganda esa 3100 - «Kelgusi davr­
lar xarajatlari» schyotida yig‘ilgan xarajatlar summasi shu schyot 
kreditida va tegishli ishlab chiqarish xarajatlan schyotlari yoki davr 
xarajatlari schyoti debetida aks ettirib borish yo‘li bilan taqsimla- 
nadi.
M asalan, korxonada 2009- ytlning noyabr oyida kelgusi 2010- 
yil uchun 60000 so‘mlik obuna to ’lovi hisoblandi va hisoblashish 
schvotidan to ‘landi.
Obuna to io v i hisoblanganda:
D t 3190 -6 0 0 00 so ‘m 
Kt 6990 - 60000 so‘m.
Obuna to ‘lovi nashriyotlarga o ‘tkazilganda:
Dt 6990 - 60000 so ‘m 
Kt 5110 - 60000 so‘m.
2010- yilning yanvar oyida esa obuna shu oy uchun ham amal- 
ga oshirilganligi e ’tiborga olinib, kelgusi davr xarajati emas, bal- 
ki joriy davr xarajati sifatida aks ettiriladi. 60000 so‘m : 12 oy q 
5000 so‘m
Dt 9430 - 5000 s o in
Kt 3190 - 5000 so‘m.
Xuddi shu buxgalteriya provodkasi 2009- yilning barcha oy- 
tarida aks ettirilib boriladi va 2010- yil boshiga 2009- yil uchun 
sarflangan obuna xarajatlari qoldig‘i qolmaydi.
8910 - «Kelgusi davr xarajatlari va to ‘lovlari yuzasidan za- 
hira» schyoti xususiyati ham xuddi shunday xarajatlarni hisobot 
davrlari b o ‘yicha to ‘g ’ri taqsimlashga m oijallanganligidadir.
c,7

---