Irrigatsiya va melioratsiya

5.7.1-rasm. Kanallarining ko’ndalang kesimi ko’rinishlari 
 
Aylana shakl (j) oxirgi vaqtlarda sug’orish texnikasining turiga bog’liq holda 
va sug’orish suvidan samarali foydalanish nuqtai nazaridan juda keng tarqalgan.
Suv sug’orish dalasiga o’zi oqib kirishi uchun sug’orish tarmoqlaridagi suv 
sathi sug’orish dalasining yer sathiga nisbatan baland bo’lishi va shu bilan birga 
yuqori tartibdagi sug’orish tizimlaridagi suv sathlari quyi tizimlardagi sug’orish 
tarmoqlarining suv sathlaridan kamida 5 - 10 sm baland qilib loyihalanishi shart. 
Sug’orish tarmoqlaridan minimal suv sarflari o’tkazilganda bu farq kamida 10 sm 
ni tashkil etishi talab qilinadi. 
Sug’orish tarmog’idagi suv sathining yer sathiga nisbatan baland bo’lishi 
shart bo’lmagan joylarda kanalning ko’ndalang kesimi qazma yoki chuqur qazma 
ko’rinishda loyihalash mumkin. 
Sug’orish kanallarini qurish va ekspluatatsiya qilish uchun qulay bo’lgani 
trapetsiya shaklidagi hisoblanadi. 
Er yuzasiga nisbatan joylashishiga qarab sug’orish kanallari 
yarim qazilma-
yarim ko’tarma, ko’tarma, sayoz va chuqur qazilma va qiyaliklardagi
ko’ndalang qirqimga ega. 
Yarim qazilma-yarim ko’tarma
qirqimlar sug’orish kanallarining ishchi 
qismida ulardagi suv satxini sug’oriladigan yerlarning sathidan baland bo’lishini 
ta’minlash maqsadida qo’llaniladi. Aks xolda sug’orish suvning o’zi oqishi 
ta’minlanmaydi (6.9.2.. a -rasm). 

---

120 
a 
b 
V 
1 - berma; K - bermaning eni; Z - zaxira; 2 - kavaler; f - kanalning 
chuqurligi; b - kanal tubining eni; N - bermaning balandligi. 
 
m - kanalning xo’l qiyaligi (otkosi); 2 - suv yig’uvchi kanava; 
m