|
25.4. Sug’orish tarmoqlari va kollektor-zovurlarni ta’mirlash, tozalash
zaruriyati
Tik zovur quduqlarini yer osti qismida undan foydalanish jarayonida quyidagi
nosozliklar va nuqsonlar uchrashi mumkin.
•quduqdan suv bilan qum surilishi: - quduqning loyqaga to’lib qolishligi;
•quduq suzgisi (filtri)ga qum zarrachalarini tiqilishi natijasida uning debetini
keskin pasayishi;
•nasos agregatini tabiiy yemirilishi yoki sinib ishdan chiqishi va h.o.
Suv bilan qum surib chiqaruvchi tik zovur quduqlarida
Quduq atayin (zadvijka(murivat)ni og’zini berkitish orqali) pasaytiriladi. Bunda
tizimda ko’zlangan meliorativ effekt hosil qilinasos stantsiyasi a quduq qayta
qazilmaydi. Mobodo debet 30 % va undan ortiq miqdorga kamay tirilgan bo’lsa
quduqni qayta qurish masalasi ko’rib chiqiladi.
Suv bilan qum surib chiqarayotgan quduqlardagi asosiy tadbir bu quduqlarni
debetini 15 – 20 %ga oshirib suv tortish va bunda qum chiqarish butunlayin
to’xtashiga erishish kerak.
Agarda 15-20 % oshirib suv tortishda 3 kundan so’ng ham ko’zlangan
natijalarga erishilmasa, mahsus hay’at ushbu quduqni qaytadan qazish to’g’risida
qaror qabul qiladi.
Yangi qaziladigan quduqni o’rni oldingi tik zovur qudug’i ustidagi jihozlarni
ko’chirishda kam ish hajmi va kapital harajatlarga erishish orqali amalga oshiriladi.
Quduq og’zidagi o’pirilishlar darhol o’pirilgan joyga qum shag’al to’kmasi
to’qilish yo’li Bilan bartaraf etiladi.
452
Quduqlarni tozalashda asosan erlift qurilmasidan foydalaniladi. Quduq tozalanib
bo’lingandan so’ng 2-3 marotaba gidravlik urilma hosil qilinadi(filtrni tozalash
maqsadida).
Tik zovur quduqlarini kapital ta’mirlash quyidagi holatlarda amalga oshiriladi:
•korroziya natijasida filtr karkasining bo’zilishi natijasida;
•mexanik kuch ta’sirida kolonna bo’zilgan bo’lsa (siljish,o’pirilish).
Kapital ta’mirlashni umumiy davomati 1 – 1.5 oydan oshmasligi kerak.
Havo harorati O
0
S pasayganda quvurlarda suvlarni muzlab qolmaslik choralari
ko’rilishi kerak.
ETSV tipdagi elektr nasoslar 6300 soat ishlagandan so’ng ularni pasportiga
asosan rejaviy – profilaktik kuzatuv amalga oshiriladi.
Nasoslar ta’mirlash uchun quduqdan sug’urib olinib uni o’rniga zaxira nasos
o’rnatilib remont talab nasos ta’mirlash uchun jo’natiladi.
ETSV tipdagi nasos 12500 soat ishlaganda albatta mahsus korxonalarda kapital
ta’mirlanadi. Kapital ta’mirlangan nasos 7500 soat ishlab berishi shart.
Tik quduqlarni rejasiz to’xtashi, nasoslarni quduqdan sug’irib olish va nazorat
qilish quyidagi hollarda amalga oshiriladi:
•quduqdan suv chiqishi to’xtab qolganda yoki suv chiqishi o’qtin-o’qtin
bo’lganda;
•nasos ishlashi uchun beriladigan tok kuchi belgilanganidan ortiq
bo’lganda;
•quduq debetini me’yoriy ko’rsatkichidan 20-25 % kamayganida;
•nasos qaltiraganda va ortiqcha shovqin hosil qilinganda.
Ta’mirlangan va umuman yangi tik quduq nasoslarni ishga tushirish tartibi
quyidagichadir. Nasos albatta belgilangan bosim qiymatida to’liq suvga tushiriladi
va 2 soat kutiladi. U bir necha soat normal ishlaganidan so’ng to’xtatilib 3-5 minut
dam berib qayta ishlatiladi. Nasos – 10
0
S haroratda saqlangan yoki tashib kelingan
bo’lsa u musbat haroratda ishga tushirilishidan oldin kamida 24 soat saqlanishi
shart.
453
Tik zovurlar qudug’ini yer usti qurilma va inshootlari tizimni ishlatish
rejasiga asosan yiliga 2 marotaba joriy ta’mirlanadi. Ularni kapital ta’mirlash
asosan ularni amortizatsiya muddati tugagach yoki bu qurilmalarga nisbatan ancha
arzon va mustahkam qurilma mavjud bo’lganda amalga oshiriladi.
yer usti elektr qurilmalari ularni pasportlari va ko’rsatkichlariga binoan
ta’mirlanadi.
Tik quduqni yer usti inshootlari asosan sug’orish tizimlarida qabul qilingan
nazorat shaklida amalga oshiriladi, ya’ni ular vaqti – vaqti Bilan nazoratdan
o’tkazilib, suv chiqaruvchi quvurlar ulangan joydan oqmayotganligi zadvijkani
tehnik holati, u surib chiqarilgan suvni uzoqlashtirishda xizmat qiladigan tizimni
holati kuzatiladi, lozim topilganda ta’mirlanadi.
Bunda tik zovur quduq maydonchasini holati, uni qurshalishi, unga keladigan
yo’llar holati nazoratda bo’lib, ularni yaxshi ishchi va estetik holatda saqlash shart.
Har qanday tik zovurlarda bir dona kuzatuv qudug’i (undagi suv sathlarini
o’lchash uchun) va bir necha dona pezometrlar (qatlamlardagi bosimli suvlar sathini
belgilash uchun) mavjud bo’ladi.
Tik zovurlardan foydalanish jarayonida asosan pezometrlar bo’zilmasdan
saqlanishi muhimdir, chunki pezometrlar orqali sizot suvarni sathini ko’tarilishi
yoki tushishi aniqlanadi.
Pezometrlarni to’g’ri ishlash ishlamasligi vaqti-vaqti Bilan quyidagi usulda
tekshiriladi. Dastavval pezometrdagi suv sath ko’rsatkichi o’lchanib yozib olinadi,
so’ngra pezometrga suv quyiladi, ma’lum davr (0.5-1 soat) o’tgach pezometrdan
YAna suv sath ko’rsatkichi olinadi. Agarda bu ko’rsatkichlar mos kelsa demak
pezometr yaxshi ishlaydi, mos kelmasa u buzuq vaa ta’mirlash kerak degan xulosa
chiqariladi.
Pezometrlar quyidagicha tozalanadi. Uni ichiga mahsus uchlik shlang
tushiriladi,(shlang tiralguncha) so’ngra bosim ostida suv beriladi.
Pezometr og’zidan loyqasimon yoki mayda mexanik zarrachali suv chiqish
Bilan shlanga sekin-asta tushirilib boriladi.
454
Bu ishlarni bajaruvi xodimlarni malakasini muntazam ravishda oshirib borish
hamda mehnatni muhofaza qilish shartlarini bajarish shart.
Do'stlaringiz bilan baham: |
