|
ga
s
l
T
t
q
t
q
q
i
n
jn
n
jn
ij
/
,
1
1
bu yerda: j- qishloq xujalik ekin turini anglatuvchi indeks;
ὶ-vegetatsiya davridagi dekadani anglatuvchi indeks;
n-sug’orish tartibini anglatuvchi indeks;
q
jn
,q
jn+1
-mos ravishda xisobiy dekadadavomidagi joriy va navbatdagi
sug’orishlarning gidromoduli mikdorlari, Ɩ / sek∙ga;
t
n
– joriy sug’orishning xisobiy dekadadagi davomiyligi;
t
n+1
- navbatdagi sug’orishning xisobiy dekadadagi davomiyligi;
T
ὶ
-xisobiy dekadaning umumiy davomiyligi;
327
Sug’orish mavsumining (vegetatsiya davrining) birinchi va navbatdagi dekadalari
uchun gidromodulning mikdorlari quyidagi formula yordamida xisoblanishi
mumkin:
ga
s
l
q
t
q
in
n
ij
/
,
Izoh: Sug’orish 31 kun davomiylikka ega bo’lgan oyning oxirgi dekadasida
tamom bo’lsa, T
i
=11 sutka qilib olinadi. Qolgan oylarda esa T
i
=10 sutka bo’ladi.
Agar, muayyan sug’orish jarayoni xisobiy dekada davomiyligini tulik kamrab
olsa, dekadalik gidromodulning mikdori shu sug’orishning gidromoduli mikdoriga
teng bo’ladi:
q
ὶʝ=
q
nʝ
Sholi usimligi uchun dekadalik gidromodulning mikdori belgilangan sug’orish
tartibiga boglik ravishda ikki xil usulda aniklanishi mumkin. Sug’orish jarayoni
uzluksiz okim bilan amalga oshirilsa, dekadalik gidromodulning mikdori quyidagi
formula yordamida xisoblanadi:
q
ὶʝ=M/86.4·Tv, ɭ /(sek·ga)
bu yerda: M-mavsumiy sug’orish me’yori, m
3
/ga;
T
V
-vegetatsiya davrining davomiyligi.
Agar, sug’orish jarayonlari sholikorlik tadbirlari va usimlikning rivojlanish
boskichlariga boglik xolatda amalga oshiriladigan bo’lsa, dekadalik gidromodul
mikdori formulalar yordamida xisoblanishi mumkin.
Qishloq xujaligi ishlab chikarish rejasida belgilangan barcha sugoriladigan
ekin turlari va ular joylashtirilgan maydonlarning gidromodul rayonlarga manasos
stantsiyasi ubligiga mos ravishda dekadalik gidromodul mikdorlari aniklanib,
hisoblar natijalari mahsus qaydnomaga kiritiladi.
2.Sug’orish moduli-ya’ni, sug’orish topshirig’i koeffitsiyentining qiymatlari
qishloq xujaligi ekinlarining kabul kilingan sug’orish tartibiga asoslangan xolatda
quyidagi formula orqali aniqlanadi:
328
i
n
n
i
n
n
ij
t
t
К
1
1
bu formulada: t
n,
t
n+1
–xisobiy dekadada joriy va navbatdagi sug’orish kunlarining
soni;
τ
nj
, τ
n+1j
– joriy va navbatdagi sug’orishlarning umumiy
davomiyliklari ;
Agar, xisobiy dekada fakat joriy sug’orish bilangina kamrab olingan bo’lsa,
sug’orish moduli quyidagicha aniklanadi:
n
n
ij
t
К
Sug’orish moduli kimmatlari qishloq xo’jaligi ishlab chikarish rejasida
belgilangan barcha sugoriladigan ekin turlari va ular joylashtirilgan maydonlarning
gidromodul rayonlarga manasos stantsiyasi ubligiga mos ravishda aniklanadi.
Hisoblar natijalari mahsus qaydnomaga kiritiladi.
Xisobiy dekada davomiyligidagi sug’orish topshirig’i qiymati quyidagi
formula orqali aniqlanadi:ʝ
ij
j
ij
k
,ga
Bu yerda:
i
j
– xisobiy dekadada muayyan ekin turi bilan band bo’lgan
maydonning sugorilishi rejalashtirilayotgan (sug’orish topshirig’i) kismining
ko’lami, ga;
Ω
j
– muayyan ekin turining umumiy maydoni, ga;
k
ὶʝ
- xisobiy dekadadagi sug’orish modulining kimmati.
Bir suv olish joyidan dekada davomida sugorilishi zarur bulgan sug’orish
topshiriklarining yigindisi quyidagicha aniklanadi:
1
j
ij
i
Bu yerda:
-xisobiy dekadada sugorilishi lozim bulgan qishloq xujalik ekin
turlarining soni;
Xisobiy dekadada muayyan qishloq xujalik ekinining suvga bulgan extiyoji
329
(sof suv sarfi) esa,
s
q
Q
i
i
соф
i
/
,
j
j
j
Dekada davomida bir suv olish joyidan ta’minlanadigan barcha qishloq xujalik ekinlarining suvga bulgan
extiyoji (sof suv sarfi):
1
j
/
,
j
соф
i
соф
i
s
Q
Q
Sugoriladigan maydon, tarmok yoki tizimdagi suv isrofini e’tiborga
olingandagi suv sarfini “umumiy suv sarfi” deb yuritiladi. Xisobiy dekada
davomida tarmokka olinishi lozim bulgan umumiy suv sarfi quyidagicha
aniklaniladi:
s
Q
Q
соф
i
ум
i
/
,
Bu yerda:
-tarmok yoki tizimning foydali ish koeffitsiyenti.
Dekadalar bo’yicha xo’jalik ichki tarmoklariga beriladigan suvning umumiy
hajmi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
Bu formulada:
ум
Q
– xo’jalik arig’iga, ya’ni suvdan foydalanish birligi maydonida
dekadalar bo’yicha beriladigan umumiy suv sarfi, l/s;
Т
– dekadadagi kunlar (sutkalar) soni.
Formulalar yordamida aniqlangan ma’lumotlar mahsus qaydnomalarga kiritilib, bu
ma’lumotlar asosida dekadalar bo’yicha sug’orish grafigi tuziladi.
Xo’jalik bo’yicha tuzilgan suvdan foydalanish rejasi O’zbekiston
Respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi tomonidan tasdiqlangan ko’rsatmalar
asosida bajariladi va olingan ma’lumotlar dispetcherlik grafigida ko’rsatiladi
Xo’jalik bo’yicha tuzilgan suvdan foydalanish rejasi O’zbekiston Respublikasi
qishloq va suv xo’jaligi vazirligi tomonidan tasdiqlangan ko’rgazmalar asosida
bajariladi va olingan ma’lumotlar dispetcherlik grafigida ko’rsatiladi.
3
,
4
,
86
м
Т
Q
W
ум
330
Do'stlaringiz bilan baham: |
