Irrigatsiya va melioratsiya

 
 
 

---

73 
 
 
4.4.1.-rasm. Tomchilatib sug’orish usulining ko’rinishi 
O’simlik ildiz usti qatlamini namlantirish nuqtalarining soni oldindan 
belgilanmaydi, ular tuproqning mexanik tarkibi va qishloq xo’jalik ekinlarining 
turiga qarab belgilanadi. Bu usulda sug’orish suvi barcha o’simliklarga bir tekis 
taqsimlanadi. Nuqtali hisoblanmish namlantirgichdan tomchi ko’rinishidagi 
o’simlik ildiz qatlamiga singib boradi, bunda gravatatsiya kuchining ta’siri qariyib 
sezilmaydi. Tomchilatib namlatgich o’chog’ida tuproqni namlantirish darajasi 
namlantirish maydoni bo’yicha notekisdir, suv tomchisi tushgan nuqtadan suv 
bosim radiyenti unchalik katta bo’lmaydi, bu qiymat namlanish o’chog’ining 
kengayishi bilan ortib boradi.
Tomchilatib sug’orishda o’simlikning ildiz tizimi boshqa sug’orish 
usullariga nisbatan yaxshi rivojlanadi. Namlantirish o’chig’i oldida ildizlar qalin 
bo’ladi. Agar tomchilatib sug’oriladigan ekinlarda boshqa sug’orish usuli 
qo’llanilsa, ildizi bu usulga tez moslashadi.
Tomchilatib sug’orish usulining quyidagi afzaliklari bor: 
1.
O’simlik ildiz qatlaminining faol (aktiv) rivojlanishi va tuproqda 
havoning yaxshi almashinuvi hisobiga ozuqa moddalarning o’simlik tomonidan 
o’zlashtirilishi tezlashadi. 
2.
Ekin dalasida ekinlarga dala ishlov ishlarining olib borishidan qat’iy 
nazar, kunning istalgan vaqtida sug’orish amalga oshirilishi mumkin. 

---

74 
3.
Qator oralig’i tuproqning sug’orilmay qolishi, istalgan vaqtda tuproqqa va 
o’simlikka ishlov berish va hosilni yig’ishtirib olishga imkoniyat yaratadi. 
Tomchilatib sug’orishning quyidagi ustunliklari mavjud: 
1.
Kam suv sarflanadi. 
2.
Suvning bug’lanishga, faol qatlamdan foydasiz isrof bo’lishiga yo’l 
qo’yilmaydi. 
3.
Shamol kuchi sug’orish jarayoniga ta’sir ko’rsatmaydi. 
4.
Qiyin re’lefli maydonni ham sug’orish imkoniyati mavjud. 
5.
Namlik (sug’orish suvi) bir tekis taqsimlanadi. 
6.
Sug’orish ishlarini 24 soatning istalgan vaqtida amalga oshirish mumkin. 
7.
Begona o’tlar boshqa usulga qaraganda kam chiadi. 
8.
YOmg’irlatib, tuproq ustidan sug’orish usullariga nisbatan tuproqdagi 
harorat yuqori bo’lishi buning oqibatida qishloq xo’jalik ekinlari erta yetiladi. 
9.
Suvning tuproqqa shimilishi, asosan kapillyar printsipida amalga oshadi. 
10.
Sug’orish jarayonida o’simlik ildiziga sug’orish suvi bilan birgalikda 
mineral o’g’itlar kiritim imkoniyati mavjud. 
11.
Sug’orishlar orasidagi muddatlarning kichik (1-3 kun). Bunda o’simlik 
ildiz qatlamidagi namning keskin o’zgarishi kamayadi.