Irrigatsiya va melioratsiya

Qishloq xo’jaligi ekinlarini yetishtirishda ishlatilayotgan suv me’yori 
(xo’jalik chegarasida berilgan suv hajmi bo’yicha)
2.2.5-jadval
.
Gidrologik yil 
bo’yicha 
Novegetatsiya 
davri uchun 
G’alla yetishtirish 
uchun 
Paxta yetishtirish 
uchun 
m
3
/ga 
m
3
/ga 
m
3
/ga 
m
3
/tn 
m
3
/ga 
m
3
/tn 
11200 
2480 
6640 
1568 
4139 
4139 

---

31 
Mavjud bo’lgan muammolar, ularning sabablari va yechimi:
a) yildan- yilga keskinlashib borayotgan suv taqchilligi (2.2.6-jadval).
Har bir kishi boshiga to’g’ri kelgan suv hajmi
2.2.6-jadval. 
Yillar
1960
1980
2000
2020
Kishi boshiga, m
3

5000
3875

1920
1550
Aholi soni, mln.
9,0
16,0
25,0
34,0
b) Markaziy Osiyoda hosil bo’lgan mustaqil davlatlar mavjud bo’lgan suv 
resurslaridan o’z iqtisodiy ehtiyojlar, talablari asosida foydalanishga intilishlari 
natijasida: davlatlararo yirik suv omborlarining ish rejimi o’zgarishi yoz oylarida 
qo’shimcha suv taqchilligini, qish oylarida esa toshqin xavfini keltirib chiqardi; 
respublika g’alla mustaqilligini ta’minlash maqsadida sug’oriladigan yerlardan 
g’alla yetishtirish 1 mln. gektarga yetkazildi. Natijada, kuz, bahor va erta yoz 
davrlarida suv olib ishlatilganligi oqibatida ichki suv omborlarida tegishli suv 
hajmi yig’ilishi ta’minlanmayapti, suv yo’llari, nasos stantsiyalari, gidrotexnik 
inshootlari va boshqa suv xo’jaligi ob’ektlarini talab darajasida ta’mirlash uchun 
vaqt yetmayapti.
“Havzaviy sxemalarda” sug’orish sistemalarining foydali ish koeffitsenti 
(FIK) 1980 yillarning oxiriga - 0,75 ga yetkazish belgilab qo’yilgan edi. Bug’ungi 
kunda esa, respublika bo’yicha FIK - 0,64, avvaldan sug’orilib kelinayotgan 
zonada - 0,54. Natijada “Sxemalarda” belgilangan 4,8 mln. gektar yerga 
mo’ljallangan suv 4,3 mln. gektarga ham yetmayapti.
Agar FIK Respublika bo’yicha 10 % oshirilsa 3,0 - 3,5 mlrd. m³ suv iqtisod 
qilinishi mumkin.
1 gektar sug’oriladigan yerni rekonstruktsiya qilish hozirgi kungi narxlarida 
2-3 mln. so’mni tashkil etadi.

---

32 
Respublikada jo’yak orqali yoki bostirib sug’orish sug’orishning asosiy 
usullari bo’lib kelyapti.
1 gektar maydonda tomchilatib sug’orish sistemasini tadbiq qilish 3-4 ming 
AQSH dollarini, yomg’irlatib sug’orish 2-3 ming AQSH dollarini talab etadi.
Mustaqil fermerlar soni:
1992 yilda 
- 87 ta; 
1997 yilda 
- 23043 ta; 
2002 yilda 
- 70279 ta. 
Shu jumladan tamomila tugatilgan xo’jaliklar hududida tuzilgan fermerlar 
soni - 18100 ta.
Suv iste’molchilari uyuщmalari soni - 154 ta
Ulardan uyushgan fermerlar soni - 12061 ta.