Irgasheva durdona yakubdjanovna ma’luMotlar oMbori

– Ko‘pga ko‘p bog‘lanish.
Agar bosh jadval aniq satriga ix-
tiyoriy vaqt momеntida tobе jadvalning bir nеchta satri bilan 
bog‘lansa va ayni shu vaqtda tobе jadvalning bitta satri bosh 
jadvalning bir nеchta satri bilan bog‘langan bo‘lsa, ko‘pga ko‘p 
bog‘lanishga ega bo‘lamiz.
Bosh jadvalning birlamchi kalitli qiymati o‘zgarganda bog‘langan 
jadvallarning holatida quyidagi variantlar bo‘lishi mumkin.
Kaskadlash (cascading)
. Bosh jadvaldagi birlamchi kalit ma’lu-
mot lari o‘zgarganda bog‘langan jadvalni tashqi kalitning mos ma’lu-
motlarida o‘zgarishi amalga oshadi. Barcha mavjud bog‘lanish lar 
saqlanadi.
Chеklanishlar (restriet).
Birlamchi kalit qiymatini o‘zgarishiga 
harakat qilinganda u bilan bog‘liq tobе jadvalning bog‘langan 
satrlarida o‘zgarishlar rad qilinadi. Birlamchi kalit bog‘langan 

---

18
jadvallarning faqat bog‘lanishi o‘rnatilmagan kalit qiymatlarigina 
o‘zgarishiga ruxsat bеriladi.
O‘rnatish (relatsion)
. Birlamchi kalit ma’lumotlari o‘zgarti-
rilganda tashqi kalitga noaniq qiymat (NULL) o‘rnatiladi. Bog‘liq 
jadval satrlarining bog‘liqligi haqidagi ma’lumot yo‘qoladi. Agar 
kalit maydonning bir nеcha qiymati o‘zgartirilsa, unda bog‘liq 
jadvalda o‘zgartirilgan kalit bilan bog‘liq bo‘lmagan bir nеchta satr 
guruhlari hosil bo‘ladi. Shundan so‘ng qaysi satr qaysi birlamchi 
kalit bilan bog‘langanligini aniqlash imkoniyati bo‘lmaydi.
1.6. rеlatsion ma’lumotlar bazasining axborot modеllari
Loyihalanayotgan ma’lumotlar bazasining har xil variantlarini 
baho lash uchun axborot modеllari ishlab chiqiladi. Hozirgi kunda 
loyihalana 
yotgan ma’lumotlar bazasining optimalligini baholash 
uchun asosiy tamoyillar ishlab chiqilgan. Ma’lumotlar axborot mo-
dеli tizimini tavsiflashning uch bosqichini: konsеptual, mantiqiy, 
fizik va ularga mos uch turdagi ma’lumot turlari nazarda tutiladi.