ҚИРҚ олтинчи илмий-амалий конференцияси материаллари

ИҚТИСОДИЁТНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШ ВА 
ЛИБЕРАЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ 
RAQAMLI IQTISODIYOT: O‘ZBEKISTONDA RIVOJLANISHI 
 
Mengliboyeva Sarvinoz Shuhratovna, Iqtisodiyot va Turizm fakulteti Kadrlar 
menejmenti yo‘nalishi 4-kurs talabasi 
Ilmiy rahbar: Bo‘ronova Lola Vahobovna 
 
COVID-19 koronavirus pandemiyasi ko‘plab dunyo mamlakatlari uchun 
kutilmagan va jiddiy zarba bo‘ldi. Dastlab ushbu inqiroz tibbiy epidemiologik muammo 
bo‘lgan bo‘lsa, uning rivojlanishi muhim iqtisodiy jihatga ega bo‘ldi, chunki virusga 
qarshi choralar juda katta iqtisodiy xarajatlarni talab etadi. Yana jahonda COVID-19 
koronavirus pandemiyasi tarqalishi insonlarning harakatlanishiga cheklovlar 
(karantinga) kiritilishiga sabab bo‘ldi.
Ammo bu mamlakatlardagi iqtisodiy faoliyatning davom etishiga to‘sqin 
bo‘lmasdan, aksincha ishlarning masofadan turib ham bajarilishini,vaqtdan unumli 
foydalana olish imkoniyatini isboti bo‘ldi, va Raqamli iqtisodiyotning rivojiga hissa 
qo‘shdi, desak adashmaymiz.
Raqamli iqtisodiyotga o‘tish zarurati dunyo yetakchi mamlakatlarining pozitsiyasi 
bilan belgilanadi. Bugungi kunda iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda raqamli 
iqtisodiyotning ulushi 60-70% ni tashkil qiladi. Bu sohada barcha moliyaviy mablag‘lar 
va mehnatning 3/2 qismi jalb qilingan. Raqamli iqtisodiyot 20 yildan ko‘proq vaqt 
davomida milliy, xalqaro va mintaqaviy darajada dasturiy ta’minotni ishlab chiqish 
mavzusi bo‘lib kelgan, uning asosiy maqsadi yangi iqtisodiy tizimga o‘tishdan 
maksimal foyda olish va xavf va salbiy oqibatlarni bartaraf etishdir. 

---

~ 38 ~ 
Davlatimiz raxbarining Oliy Majlisga Murojaatnomasida iqtisodiy-ijtimoiy 
hayotning barcha sohalariga raqamli texnologiyalarni keng joriy etish eng ustuvor vazifa 
sifatida belgilanib, 2020 yil “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” 
deb e’lon qilingan edi. 
Boshlangan ishlarning mantiqiy davomi sifatida O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining “Raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni keng joriy etish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi. 
Ushbu qaror bilan Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish 
vazirligi raqamli iqtisodiyot va elektron hukumat sohalarida yagona vakolatli organ etib 
belgilanib, Vazirlik qoshida “Elektron hukumat loyihalarini boshqarish markazi” 
hamda “Raqamli iqtisodiyot tadqiqotlari markazi” tashkil qilinmoqda. 
2020-2022 yillarda elektron hukumat, telekommunikatsiyalar va dasturiy 
mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnologik parki faoliyatini yanada 
rivojlantirish, iqtisodiyotning real sektori tarmoqlarida hamda qishloq va suv xo‘jaligida 
raqamli texnologiyalarni keng joriy etish bo‘yicha jami 268 ta loyihalarni amalga 
oshirish rejalashtirilmoqda. 
Alohida ta’kidlab o‘tish joizki, koronavirus infeksiyasini tarqalishiga qarshi 
kurashish va aholiga o‘z-o‘zini izolyatsiya qilish davrida qo‘shimcha shart-sharoitlar 
yaratish maqsadida 35 tadan ortiq tadbirlarni amalga oshirish ko‘zda tutilmoqda. 
Xususan, Elektron sog‘liqni saqlash yo‘nalishi bo‘yicha 10 ta, Elektron ta’lim yo‘nalishi 
bo‘yicha 6 ta, Bank xizmatlari yo‘nalishi bo‘yicha 12 ta, Elektron davlat xizmatlarida 8 
ta loyihalarni amalga oshirish rejalashtirilgan. 
Shuningdek, 2020 yil davomida barcha tibbiyot muassasalari va maktabgacha 
ta’lim tashkilotlari hamda 70 foiz maktablar keng polosali aloqa tarmoqlariga ulanadi.
Ushbu loyihalarni amalga oshirish natijasida 2022 yilda elektron davlat xizmatlari 
ulushini 60 % ga yetkazish hamda barcha hududlarda raqamli texnologiyalar o‘quv 
markazlarini ochish, 2023 yilda esa raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki 
mahsulotidagi ulushini 2 baravarga ko‘paytirish hamda “raqamli” tadbirkorlik xizmatlar 
hajmini 3 baravar oshirish va ularning eksportini 100 million dollarga yetkazishga 
erishiladi. [1] 
Irlandiyaning Ookla kompaniyasi dunyodagi mobil va simli Internet tezligi 
bo‘yicha Speedtest Global Indexning navbatdagi oylik reytingini 2020 yil mart oyi 
holatiga e’lon qildi. O‘zbekiston yana bir marotaba simli Internet tezligi barqaror 
o‘sishini namoyish etdi, 7 pog‘ona tepaga ko‘tarildi. Shu bilan birga, mobil Internet 
tezligi pasayib ketdi. 
Speedtest Global Indexning simli Internet tezligi (Fixed Broadband) reytingiga 
ko‘ra Singapur 197,26 Mb/s ko‘rsatkich bilan 1 o‘rinda, Gong Kong 168,99 Mb/s, 
Ruminiya 151,55 Mb/s. Bizning mamlakatimiz esa bu reytingda 176 mamlakat ichida 
95 o‘rinni egallab turibdi. Mart oyida simli Internet tezligi 26,5 Mb/s dan 26,92 Mb/s 
(Download) ga o‘sdi (Diagramma-1). 
Diagramma-1
40
40
Manba: 
www.speedtest.net
 

---

~ 39 ~ 
Mobil Internet tezligi bo‘yicha reytingni Birlashgan Arab Amirliklari 83,52 Mb/s 
bilan boshlab berib, Janubiy Koreya 81,39 Mb/s, Qatar 78,38 Mb/s ni ko‘rsatadi. Bu 
reytingda O‘zbekiston 2020 yil fevral oyiga nisbatan o‘z pozitsiyasini yaxshilab, 133 – 
o‘ringa ko‘tarildi. Shu bilan birga, mobil Internet tezligi 10,09 Mb/s dan 10,07 Mb/s 
(download) gacha pasaydi. Reytingning ko‘tarilishi, tezlikning pasayishiga qaramay, 
mamlakatimiz reytingida bizdan keyin bo‘lgan davlatlar mobil Internetda yanada 
ko‘proq pasayganliklari bilan izohlanadi (Diagramma-2). [2] 
Diagramma-2
41
Turli mamlakatlarda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi turli xil tendensiyaga ega. 
(Diagramma-3)