Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning mohiyati va zarurligi Mundarija

Kirish 

  

Butun  insoniyat  tarixida  iqtisodiyotga  qiziqish,  uning  qanday  soha  ekanligini 

tushunib  yetishga  katta  e‟tibor  qaratilgan.  Jamiyat  hayotida  xaqiqatdan  ham  “iqtisod” 

so‟zi  ko‟pdan-ko‟p  uchraydi,  ayrim  hollarda  esa  avval  iqtisod,  so‟ngra  siyosat 

tushunchasini ishlatadilar. Insonning iqtisodiy sa‟y-harakatlari negizida hamisha qonun-

qoidalar  yotadi.  Bu  qonun-qoidalarga  amal  qilish  iqtisod  hayotning  rivojlanishiga 

ko‟maklashadi,ya‟ni  ulardan  to‟g‟ri  foydalanishsa  ijobiy  va  aksincha,  noto‟g‟ri 

foydalanilganda esa salbiy natija berishi mumkin.  

Iqtisodiy  qonunlar  iqtisodiy  hayotning,  iqtisodiy  hodisa  va  jaroyonlarning  turli  asosiy 

tomonlari  o‟rtasida  doimiy  takrorlanib  turuvchi  barqaror  sabab-oqibat  aloqalarini, 

ularning  uzviy  bog‟liqligini  ifodalaydi.  Tabiiy  qonunlar  insonlar  ongiga,  irodasiga 

bog‟liq bo‟lmagan holda kishilik jamiyati bo‟lmasa ham amal qilaveradi, bir so‟z bilan 

aytganda  bu  qonunlar  “Iqtisodiyotni  davlat  tomonidan  boshqarish”ning  ildizi  va  tak-

tomiri hisoblanadi. Kishilik jamiyati uzoq tarixiy rivojlanish bosqichini o‟z ichiga oladi. 

Bu davr  mobaynida kishilar  iqtisodiy  hodisalarni kuzatib, ularni  umumiylashtirib,  turli 

fikr va mulohazalarni, ilmiy qarashlarni olg‟a surganlar. Ularning natijasida iqtisodiyot 

ilmi yuzaga kelgan. Bu borada Qur‟oni Karim, Hadisi sharifda, ajdodlarimiz bo‟lmish 

buyuk  allomalar  asarlarida  iqtisodiyitni  davlat  tomonidan  boshqarish  va  uni  amalga 

oshirish  qonun-qoidalariga,  tartiblariga,  xo‟jalik  yuritish  usullariga  oid  fikr  va 

mulohazalar bayon etilgan. Lekin bunga yaqin yillargacha e‟tibor berilmasdan kelindi.  

Mustaqillik sharofati bilan ular to‟g‟risida so‟z yuritadigan, ularning iqtisodga oid fikr 

va mulohazalarini o‟rganishga, hayotga tadbiq etishga kirishdik.  

Jumladan O‟zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov: “Murakkab o‟tish davrida 

davlatning  o‟zi  bosh  islohatchi  bo‟lishi  zarur.  Davlat  butun  xalqning  manfaatlarini 

ko‟zlab,  islohotlar  jarayonining    tashabbuskori  bo‟lishi,  iqtisodiy  taraqqiyotning 

yetakchi  yo‟nalishlarini  belgilashi,  iqtisodiyotda,  ijtimoiy  sohada  va  suverent 

davlatimizning ijtimoiy-siyosiy hayotida tub o‟zgarishlarni amalga oshirish   siyosatini 

ishlab chiqishi va izchil ruyobga chiqarishi kerak”, -deb ta‟kidlagan edi.  

---

3 

 

Bozor  munosabatlariga  asoslangan  mamlakatlarda  iqtisodiyotni  tartibga  solish 

borasida  davlat  muhim  vazifalarni  bajaradi.  Davlat  iqtisodiyotga  faol  aralashib,  bozor 

mexanizmining  amal  qilishiga  ko`maklashadi,  raqobatchilik  muhitini  yaratib,  aholini 

salbiy oqibatlardan himoyalash chora-tadbirlarini ko`radi.  

Bozor  iqtisodiyotini  davlat  tomonidan  tartibga  solishdan  ko`zlangan  asosiy  maqsad 

bozor  munosabatlarini  muayyan  va  ma`lum  yo`nalishlar  asosida  rivojlantirib, iqtisodiy 

taraqqiyot  sur`atlarini  jadallashtirish  va  aholi  turmush  darajasini  oshirish  choralarini 

ko`rishdan  iboratdir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

4