Iqtisodiyoti

Asosiy turdagi qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishda 
dehqon xo‘jaliklarining ulushi, barcha toifadagi xo‘jaliklarga 
nisbatan foizda 
Mahsulotlar 
2016 
2017 
2018 
2019 
Don va dukkakli don 
18,3 
19,7 
18,6 
11,8 
Kartoshka 
80,0 
84,0 
84,6 
82,2 
Sabzavotlar 
66,7 
69,4 
71,8 
66,7 
Meva va rezavorlar 
58,9 
61,3 
59,8 
58,2 
Go‘sht 
94,4 
93,9 
92,0 
90,2 
Sut 
95,6 
95,9 
95,5 
94,8 
Tuxum 
57,3 
63,5 
58,1 
57,8 
Jun 
85,4 
89,2 
88,3 
86,7 
Qorako‘l teri 
83,7 
84,3 
83,3 
84,8 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari 
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, dehqon 
xo‘jaliklarining qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishdagi 
ulushi keyingi yillarda kamaymoqda.
Mamlakatimizda 
qishloq 
xo‘jaligi 
mahsulotlari 
ishlab 
chiqarishning tarkibi 7.5-jadvalda keltirilgan.

---

192 
7.5-jadval 
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishning tarkibi, 
foizda 
Yillar 
Barcha 
toifadagi 
xo‘jaliklar 
Shu jumladan: 
Fermer 
xo‘jaliklari 
Dehqon 
xo‘jaliklari 
Qishloq xo‘jaligi 
faoliyatini amalga 
oshiruvchi tashkilotlar 
Jami 
2016 
100,0 
29,7 
68,0 
2,3 
2017 
100,0 
29,3 
68,4 
2,3 
2018 
100,0 
26,0 
71,2 
2,8 
2019 
100,0 
27,9 
68,3 
3,8 
Dehqonchilik 
2016 
100,0 
52,0 
46,4 
1,6 
2017 
100,0 
49,2 
49,1 
1,7 
2018 
100,0 
45,3 
52,2 
2,5 
2019 
100,0 
49,2 
46,8 
4,0 
Chorvachilik 
2016 
100,0 
3,9 
92,9 
3,2 
2017 
100,0 
3,7 
93,1 
3,2 
2018 
100,0 
4,6 
92,3 
3,1 
2019 
100,0 
5,1 
91,2 
3,7 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari 
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, mamlakatimizda 
qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarishning tarkibida dehqon 
xo‘jaliklari yuqori salmoqqa ega bo‘lmoqdalar. Jumladan, 2019-yil 
holatiga 
mamlakatimizda 
yetishtirilgan 
jami 
qishloq 
xo‘jaligi 
mahsulotlarining 68,3 foizi dehqon xo‘jaliklari hissasiga to‘g‘ri kelgan. 
Ayniqsa, chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishda dehqon 
xo‘jaliklarining 
ulushi 
juda 
yuqori. 
2019-yilda 
chorvachilik 
mahsulotlarining 
91,2 
foizi 
dehqon 
xo‘jaliklari 
tomonidan 

---

193 
yetishtirilgan. Bundan ko‘rinib turibdiki, qishloq o‘jalik mahsulotlari 
yetishtirishda, ayniqsa chorvachilik mahsulotlari yetishtirishning 
tarkibini takomillashtirish lozim. Fermer xo‘jaliklari va qishloq xo‘jaligi 
faoliyatini 
amalga 
oshiruvchi tashkilotlarda 
ham 
chorvachilik 
mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini oshirish maqsadga muvofiqdir. 
Chunki, qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarishda yirik ishlab 
chiqaruvchilar quyidagi ustunliklarga ega bo‘ladi: 
•
ish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish va shu orqali mehnat 
unumdorligini oshirish, mahsulot tannarxini pasaytirish hamda mahsulot 
sifatini yanada yaxshilash mumkin; 
•
ishlab chiqarish jarayoniga fan yutuqlarini joriy etish, ilmiy 
tadqiqotlar (R&D – Research and Development) bilan shug‘ullanish 
uchun mablag‘lar ajratish hamda shu orqali o‘z faoliyatini 
takomillashtirish, innovatsiyalarni joriy etish imkoniyatining mavjudligi; 
•
chorvachilik tarmog‘ida chorva mollarini ilmiy asoslangan 
ratsionlar asosida ozuqa bilan ta’minlash uchun zarur miqdordagi 
ozuqani g‘amlash imkoniyatining mavjudligi va boshqalar. 
So‘nggi yillarda mamlakatimiz hukumati tomonidan amalga 
oshirilayotgan islohotlar natijasida chorvachilik mahsulotlari ishlab 
chiqarishda fermer xo‘jaliklari va qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga 
oshiruvchi tashkilotlarning ulushi o‘sish tendensiyasidadir. 
Turli tadbirkorlik shakllarida qishloq xo‘jaligi ekinlarining 
hosildorlik darajasi 7.6-jadvalda keltirilgan. 
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, dehqon 
xo‘jaliklarida deyarli barcha turdagi qishloq xo‘jaligi ekinlarining 
hosildorlik darajasi boshqa turdagi xo‘jaliklarga nisbatan yuqori. Chunki 
ushbu tadbirkorlik shaklida mulkka egalik hissi va moddiy 
manfaatdorlik ancha yuqori, ular o‘z mehnatlari natijalariga o‘zlari 
egalik qiladi. Shuning uchun ham mamlakatimizda barcha turdagi 
tadbirkorlik shakllarida moddiy manfaatdorlikni oshirish, mulkdorlik 
hissini rivojlantirish, faoliyat erkinligini ta’minlash kabi chora-
tadbirlarni amalga oshirishga alohida e’tibor berilmoqda. 
Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, dehqon 
xo‘jaliklarida deyarli barcha turdagi qishloq xo‘jaligi ekinlarining 
hosildorlik darajasi boshqa turdagi xo‘jaliklarga nisbatan yuqori. Chunki 
ushbu tadbirkorlik shaklida mulkka egalik hissi va moddiy 
manfaatdorlik ancha yuqori, ular o‘z mehnatlari natijalariga o‘zlari 
egalik qiladi. Shuning uchun ham mamlakatimizda barcha turdagi 
tadbirkorlik shakllarida moddiy manfaatdorlikni oshirish, mulkdorlik 

---

194 
hissini rivojlantirish, faoliyat erkinligini ta’minlash kabi chora-
tadbirlarni amalga oshirishga alohida e’tibor berilmoqda. 
7.6-jadval