Iqtisodiyoti

Qisqacha xulosalar 
Qishloq xo‘jalik korxonalarining ma’lum davr mobaynidagi 
faoliyati natijasini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlardan biri uning yalpi va 
tovar mahsulotlaridir. Qishloq xo‘jaligida yalpi mahsulot tarkibi o‘ziga 
xos bo‘lib, uning hajmi o‘zgarishiga ham yetishtirilgan mahsulotlarning 
natura shaklidagi hajmi va mahsulotlar narxi o‘zgarishi bilan bir qatorda 
ekinlar tarkibi o‘zgarishi, poda tarkibi o‘zgarishi ham ta’sir ko‘rsatadi. 

---

387 
Shu bilan bir qatorda qishloq xo‘jaligida yetishtirilayotgan mahsulotlar 
tovarlilik darajasi ham o‘ziga xos bo‘lib, ayrim mahsulotlar sotish uchun 
emas, balki korxonaning o‘zida ishlab chiqarish vositasi sifatida 
ishlatish uchun yetishtiriladi. 
Qishloq xo‘jalik korxonalarida yetishtirilgan mahsulotning 
barchasi sotilmasdan, ularning bir qismi ichki ehtiyojlar uchun yoki 
ijtimoiy maqsadlarda foydalanish uchun taqsimlanadi. Aholi sonining yil 
sayin 
ko‘payayotganligi, 
sanoat 
korxonalari 
ishlab 
chiqarish 
quvvatlarining ortib borishi tarmoqda yetishtirilayotgan yalpi mahsulot 
hajmini oshirishni talab etadi. Bunda intensiv va ekstensiv usullardan 
foydalangan holda yalpi mahsulot hajmini oshirish qishloq xo‘jaligi 
tarmog‘ining iqtisodiy samaradorligi yuksalishida ham muhim 
ahamiyatga ega.
 
Nazorat va muhokama uchun savollar: 
1. Yalpi mahsulot deganda nimani tushunasiz? 
2. Yalpi mahsulotning tarkibi qanday? 
3. Tayyor mahsulot deganda nimani tushunasiz? 
4. Qanday mahsulot tovar mahsuloti deb ataladi? 
5. Mahsulotlarning tovarlilik darajasi qanday aniqlanadi? 
6. Yalpi va tovar mahsulotlarning iqtisodiy-ijtimoiy ahamiyati 
qanday? 
7. Yalpi mahsulotni ko‘paytirishning qanday yo‘llari bor? 
8. Ekstensiv hamda intensiv usul haqida qanday tushunchaga egasiz? 
9. Mahsulotlar sotishni takomillashtirishning qanday imkoniyatlari 
mavjud? 
10. Qishloq xo‘jalik korxonalarida ichki ehtiyojlar uchun ishlatiladigan 
mahsulotlar qaysi maqsadlarda taqsimlanadi?