"iqtisodiyot va menejment "

Boshqaruv texnologiyasi –
samarali boshqaruv ta`sirini o`tkazish san`ati, 
tadbirlar tizimi va uslublardir. Unga axborotlarni to`plash va qayta ishlash yo`llari, 
ishlovchilarga samarali ta`sir o`tkazish vositalari, boshqarish tamoyillarini 
aniqlash, nazorat tizimini ishlab chiqish va joriy qilish kiradi.
Boshqaruv texnologiyalari ob’yekti bo`lib inson, tashkilot, jamiyat 
hisoblanadi.
Tashkilotning xususiyatlaridan kelib chiqib maqsadlar bo`yicha, natijalar 
bo`yicha, ehtiyojlar va qiziqishlar asosida, tekshirishlar va farmoyishlar orqali, 
personal faoliyatini faollashtirish asosida boshqarish qo`llaniladi. Ularning har 
birining qanday vaziyatlarda qo`llanilishini alohida ko`rib chiqamiz: 
1.
Maqsadlar bo`yicha boshqarish bo`linmalarning hamma maqsadlari ham
asoslanmagan holatda; maqsadlarni shakllantirish uslubi bo`lmaganda; maqsad va 
vazifalarni amalga oshirishning hujjatlashtirilgan tahlili bo`lmaganda; ishchi 
majlislar tayyorgarliksiz o`tkaziladiganda, maqsadlar va vazifalar bir necha bor 
almashtiriladigan holatlarda qo`llaniladi. Maqsadlar bo`yicha boshqarish 
texnologiyasi – yangi holatlarni bashoratlash bo`yicha boshqarishdir. Uning 
asosida tashkilot uchun, ham har bir xodim uchun tuziladigan biznes-reja turadi. 
2.
Natijalar bo`yicha boshqarish: aksariyat ishlovchilar uchun ish ularning ish 
joylari bilan chegaralanadi; mehnat natijalariga qiziqish va rag’batlantirish yo`q, 
yomon sotuv bilan bog’liq siyosat. Natijalar bo`yicha boshqarish texnologiyasi 
oldingi qaror bo`yicha natija olingandan keyingina boshqarish qarorlarini qabul 
qilishga asoslanadi. Buning uchun maxsus tashkiliy va funktsional tayyorgarlik 
ko`riladi – yangi bo`linma tarkibida tahlil etuvchi guruh tuziladi. Uning tarkibiga 
psixologiya va sotsiologiya, marketing, iqtisod sohalari bo`yicha mutaxassislar 
kiritiladi, bu guruh uchun boshqarishning matritsali strukturasi tuziladi. 
3.
Ehtiyojlar va manfaatlarni hisobga olish asosida boshqarish: ishlovchilarning 
yuqori qo`nimsizligi, katta travmatizm, qo`l ostidagilar tomonidan qarshi 
harakatlar.

---

316 
4.
Maxsus vaziyatlardagi boshqarish: yuqori malakali ishlovchilarning ketishi, 
boshqarish apparatining haddan tashqari kengligi, zamonaviy jihoz va orgtexnika. 
5.
Faoliyatni aktivlashtirish asosidagi boshqarish: ishlovchilar tashabbussiz, 
moddiy rag’batlantirishga katta e`tibor, ishlab chiqarishdagi nizolar, tashkilotda 
yoshlarning kamligi. 
6.
Tizimli tekshiruvlar va farmoyishlar asosidagi boshqarish: ishlovchilar va 
bo`linmalar faoliyatini muvofiqlashtirishning yyetarli bo`lmaganligi, buyruqlarni 
bajarishda tezkorlikning yo`qligi, tezkor nazoratning yo`qligi. Doimiy tekshirishlar 
va farmoyishlar orqali boshqarish texnologiyasi qo`l ostidagilar ishini qattiq 
rejalashtirishga asoslanadi. Katta bo`lmagan tashkil
otlar uchun ko`proq samarali.