"iqtisodiyot va menejment "

6.1-chizma. Mehnat resurslarini boshqarish. 
Xodimlarni boshqarishdagi xarajatlar va ularning 
samaradorligini baholash 
Motivatsiya 
Mas`uliyat va vakolat 
Ixtiloflar, nizolarni hal qilish 

---

145 
6.2.Kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo`yish va tayyorlash. 
Sanoat taraqqiyotining muammolari umumiy majmuida uni xodimlar bilan 
ta`minlash masalasi, ularning manbalari, tayyorlash va qayta tayyorlash shakllarini 
hamda ulardan oqilona foydalanish masalalarini aniqlash alohida o`rin egallaydi. 
Ayniqsa, rivojlanayotgan bozor iqtisodiyoti sharotida sanoat korxona(firma)larni 
kadrlar bilan ta`minlash va ulardan oqilona foydalanish aloida ahamiyat kasb etadi. 
Xodimlar (kadrlar) o`zlarining bilimi va ilmi, mehnat malakasi, ishlab chiqarish 
tajribasi va ma`naviyati bilan ishlab chiqarish kuchlarining muhim unsuri 
hisoblanadi. Ular fan-texnika taraqqiyoti rivojining, mehnat unumdorligini oshirish, 
asosiy va aylanma fondlardan foydalanishni yaxshilash, mahsulot sifatini 
oshirishning va uning tannarxini pasaytirishning hamma sohalari, hamma 
tomonlarining samaradorligini belgilaydilar. 
Sanoat ishlab chiqarishida nafaqat mehnat qurollari va mehnat buyumlari (ishlab 
chiqarish vositalari), balki kadrlar ham alohida ahamiyat kasb etadi. Aynan kadrlar 
ishlab chiqarishni boshqaradilar, joriy va istiqbolga tegishli rejalashtirishni va 
bashorat qilishni amalga oshiradilar, ishlab chiqarish vositalari va moliyaviy 
resurslarni harakatga keltiradilar. Kadrlarning bilimi, ilmi, kasbiy mahorati qanchalik 
yuqori bo`lsa, sanoat faoliyatining ishlab chiqarish - iqtisodiy parametrlari shunchalik 
yuksak bo`ladi. Demak, sanoat ishlab chiqarishining ahvoli, holati, rivoji uning 
kadrlar salohiyati bilan belgilanadi. Shu yerda “potentsial” atamasining ma`nosini 
tushuntirib o`tish kerak bo`ladi, chunki bu tushuncha bozor iqtisodiyoti sharoitida 
juda ko`p ishlatiladi. O`zbek tilining izohli lug’atida “potentsial” so`zi lotincha 
“potential” so`zidan olinganligi va imkoniyat, kuch-qudrat, yashirin imkoniyatlar 
ma`nolarini bildirishi ta`kidlangan. Odatda bu atamada mavjud bo`lgan va safarbar 
etilishi, harakatga keltirilishi, ma`lum maqsadlarga erishish uchun foydalanilishi 
mumkin bo`lgan vositalar, zaxiralar ва манбалар ham izohlanishi mumkin.