"iqtisodiyot va menejment "

Funktsional boshqaruv
deganda bevosita xodimlar masalasini yechish bilan 
bog’liq masalalar, ya`ni xodimlarni tanlash, ishdan bo`shatish, malakasini oshirish, 
ish haqi va hokazolar tushuniladi.

---

143 
Tashkiliy boshqaruv
tushunchasi xodimlar ishi uchun bevosita javob beruvchi 
barcha shaxs va institutlar, ya`ni rahbarlar, xodimlar bo`limi, kasaba uyushmalari va 
boshqalarni o`z ichiga oladi. 
Xodimlarni boshqarish tizimi deganda korxonada band bo`lgan kishilar 
salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish, ularning normal faoliyat 
ko`rsatishi uchun zaruriy shart-sharoit yaratish bo`yicha o`zaro bog’langan iqtisodiy-
tashkiliy va ijtimoiy tadbirlar tizimi tushuniladi. Bu tizim tarkiban quyidagilarni o`z 
ichiga oladi: ish sharoiti; mehnat munosabatlari; kadrlarni hisobga olish va 
rasmiylashtirish; xodimlarni rejalashtirish va xodimlar marketingi; xodimlarni 
rivojlantirish; mehnatni rag’batlantirish vositalarini takomillashtirish; huquqiy 
xizmat; ijtimoiy tuzilmani rivojlantirish; boshqarishning tashkiliy tarkibini ishlab 
chiqish tizimi. 
Xodimlarni boshqarish ikki guruhdan iborat tamoyillarga asoslanadi:
1.
Xodimlar bilan ishlashning umumiy tamoyillari:
samaradorlik; ilg’orlik; 
istiqbollilik; komplekslilik; tezkorlik; optimallik; oddiylik; ilmiylik; ko`p 
bo`g’inlilik; avtonomlik; barqarorlik; ko`p qirralilik; rejalilik; rag’batlantiruvchi; 
tanlash va joy-joyiga qo`yish; samarali bandlik. 
2.
Xodimlar 
bilan 
ishlashning 
tashkiliy 
tamoyillari:
kontsentratsiya; 
ixtisoslashtirish; muvoziylik (parallel'nost'); ixchamlik; izchillik; uzluksizlik; bir 
me`yorlilik; 
texnologik 
birlik; 
badastirlik 
(komfortnost'); 
boshqarishda 
kollegiallik. 
Har bir tamoyil xodimlarni boshqarishning u yoki bu jihatlarini takomillash-
tirishga xizmat qiladi. Masalan, ilg’orlik tamoyili korxona doirasidagi boshqaruv 
tizimining chet el yoki mahalliy ilg’or korxonalar boshqaruv tizimiga mos keladimi, 
zamon talabiga javob beradimi yoki yo`qmi degan savolga javob bersa, muvoziylik 
tamoyili esa, xodimlar boshqaruvidagi tezkorlikni oshiradi va h. k.z. 
Korxonada band bo`lgan barcha xodimlar ikki toifadan iborat:

ishlab chiqaruvchilar yoki xizmat ko`rsatuvchilar;