"iqtisodiyot va menejment "

«qo`rquv bilan umid o`rtasida ushlash»
 
bo`yicha boshqargani sabab 
bo`lgan. 
Kapitalizm tuzumining boshlang’ich davrida tadbirkor – mulk egasi ishlab 
chiqarishni o`zining shaxsiy tajribasiga tayanib boshqargan. XYIII asrning oxirlarida 
Angliyada bo`lgan sanoat inqilobi boshqaruvga bo`lgan qiziqishni yanada kuchaytirdi 
va boshqaruv xodimlarini tayyorlashga alohida e`tibor berila boshlandi. Ammo XIX 
asrning ikkinchi yarmi va XX asr chegarasida texnika va texnologiyaning 
takomillushuvi, ishlab chiqarishning keskin o`sishi boshqarishni murakkablashtirib 
yubordi va uni maxsus bilimlarni talab etuvchi, faoliyatning maxsus sohasiga 
aylantirdi. Ushbu muammolarni hal etish uchun boshqaruv sohasidagi tajribani 
umumlashtirish, ishlab chiqarish va xodimlarni boshqarishning samarali usullarini 
izlashga olib keldi. Natijada boshqaruv to`g’risidagi ilm, fan vujudga keldi. O`sha 
davrdan to bugungi kunga qadar boshqaruv ta`limotida quyidagi to`rtta yo`nalish 
evolyutsion tarzda rivojlangan va o`zining tegishli hissasini qo`shgan: 

---

29 
1.
Ilmiy menejment maktabi
. Ilmiy menejment maktabining namoyandasi (570-632 
y) Payg’ambarimiz Muhammad Mustafo Sallollohi Alayhi Vasallam
, u kishining 
turli maktablarni boshqaruv ta`limotiga qo`shgan hissasi: 

Boshqaruvning diniy ta`limotga asoslangan nazariy tamoyilini yaratdi. 

Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy muvofiqlashtirishga intilishlar orqali boshqarish 
san`atini mukammal egallashga xizmat qiluvchi ta`limotlar (Qur`oni Karim
1
, 
hadislarning
2
)ning tizimini yaratdi. 

O`z davrining siyosiy-goyaviy shart-sharoitlarini yaxshi tushungan, xalqlar va 
elatlarni islom ta`limotlari asosida diniy, siyosiy, g’oyaviy jihatdan birlashtirish 
yo`lida yagona-payg’ambar. 

Boshqarishning murakkab, chigal voqea-hodisalarini, ijtimoiy hayotni biron 
qolipga solish, uni nazorat qilish uchun shariat qonunlari turkumlariga asos soldi 
va h.k.z.
Ilmiy menejment maktabining yana bir namoyandasi
 
Amir Temur
(1340-1400 
yillar). 

Mamlakatni idora qilish va saltanatni boshqarish uslubi, strategiyasi va taktikasini 
joriy qildi. 

XIY-XY asrlar voqealari va ijtimoiy hayotni o`zida aks ettirgan qimmatli asar 
Temur tuzuklari
3
ni yaratdi.

Kuchli davlatni barpo etish, davlat hoqimiyatining qaysi ijtimoiy toifalariga 
tayanishi, mansabdor shaxslarni ularning sifatlariga ko`ra tanlash va vazifalarga 
tayinlash borasida amaliy jihatdan mukammal bo`lgan ta`limotni yaratdi. 

Buyuk davlat arbobi, dunyoviy bilimlarning sohibi bo`lgan Sohibqiron 
markazlashgan davlatni barpo etishi orqali o`rta asrlarda buyuk shaxslar etishib 
chiqishi uchun moddiy, siyosiy, g’oyaviy zaminni yaratdi.