Iqtisodiyot nazariyasi

Rag’batlantirish funksiyasi soliq tizimining eng muhim funksiyalaridan biri bo’lib, ishlab chiqarish jarayonini rivojlantirish, moddiy xomashyo resurslari, shuningdek, moliyaviy va mehnat resurslari, jamg’ariladigan mol-mulkdan samarali foydalanishga rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi, ya’ni soliq yukini kamaytirishh orqali ishlab chiqarishni rivojlantirishga, moliyaviy ahvolni mustahkamlashga va investitsiya faoliyatini jonlantirishga rag’batlantiradi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, ba’zi iqtisodchi olimlar soliqlarning rag’batlantirish funksiyasini doimiy xarakterda emas degan qarash bilan uni mustaqil funksiya sifatida qabul qilishmaydi. Ularning fikricha, bu funksiya davlatning budjet taqchilligi (Defitsit) davrida amal qilmaydi.

Soliqlarning nazorat funksiyasi o’z moiyatiga ko’ra himoya funksiyasini, ya’ni davlat va soliq to’lovchilar o’rtasidagi soliq munosabatlarini olib borilishini ta’minlash hamda vakolatli davlat organlarining amaldagi qat’iy faoliyatini bajarilishini amalga oshiradi. Soliqlarning nazorat funksiyasisiz uning boshqa funksiyalarini amalga oshishi amri mahol hisoblanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, soliqlarning nazorat funksiyasi amaldagi Qonunlar va huquqlarga asoslangan holda soliq to’lovchilarni qonunchilikka bo’ysunishga, unga qat’iy rioya qilishni qonun kuchi asosida majburiy amalga oshiriladi. Soliqlarning ushbu funksiyasining qonuniy kuchi va samaradorligi uning boshqa funksiyalari amal qilinishini aniqlab beradi.