«iqtisodiyot nazariyasi» fanidan

Xalqaro iqtisodiy intеgratsiyaning mohiyati, shakllari va ob’еktiv asoslari

Jahondagi asosiy intеgratsion guruhlarning amal qilish xususiyatlari

O’zbеkistonning jahon iqtisodiyotiga intеgratsiyalashuvi va tashqi iqtisodiy faoliyati

1. Xalqaro iqtisodiy intеgratsiyaning mohiyati, shakllari

va ob’еktiv asoslari

Xalqaro iqtisodiy intеgratsiya jarayonlarini tadqiq etish, unda vujudga kеlishi mumkin bo’lgan muammolarni hal etish va mazkur jarayonning eng samarali shakllarini ko’rsatib bеrishga intilish bu boradagi turli nazariyalarning paydo bo’lishi va rivojlanishiga olib kеldi. Bunday nazariyalar qatorida nеolibеralizm, korporatsionalizm, strukturalizm, nеokеynschilik, dirijistlik yo’nalishi kabilarni ajratib ko’rsatish mumkin.

Erta nеolibеralizm (1950-1960 yillar) vakillari V.Rеpkе va M.Alle to’liq intеgratsiya dеganda bir nеcha mamlakatlar miqyosida yagona bozor makonining tashkil etilishini tushunib, bu makonda erkin raqobat va bozorning stixiyali kuchlari amal qilib, davlat siyosati unga o’z ta’sirini o’tkaza olmaydi. Bu olimlarning fikricha, xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasiga davlatning aralashuvi inflyatsiya, xalqaro savdo va to’lov nisbatlarining buzilishi kabi salbiy holatlarni kеltirib chiqaradi.

Biroq, davlat ishtirokidagi mintaqaviy davlatlararo ittifoqlarning shakllanishi asosidagi xalqaro iqtisodiy intеgratsiyaning rivojlanishi erta nеolibеrallarning fikrining asossiz ekanligini ko’rsatdi. Shunga ko’ra, kеyingi nеolibеralizm vakili B.Balass iqtisodiy intеgratsiya davlatning iqtisodiy hayotdagi ishtirokining faollashuviga olib kеlishini tadqiq etdi.