Iqtisodiyot” kafedrasi “menejment” fanidan Oʻquv-uslubiy majmua

2-jadval.
Xizmatchilar mehnatining mazmuni va ish vaqtlari sarflanishini oʻrganishning har xil usullarini qoʻllashning maqsadga muvofiqligi

Usul	Qoʻllashning maqsadga muvofiqligi	Afzalliklari	Foydalanishdagi qiyinchiliklari va kamchiliklari
Ish vaqtini oʻzini oʻzi suratga olish (mehnat ele-mentlarining roʻyxatisiz)	Ishni tashkil qilishning boshlangʻich oʻrganishida. Mehnatning mazmuni va ish vaqti sarflanishini bir vaqtda oʻrganishda. Anketa surovlari ele-mentlariga ega tadqi-qotlarning kichik koʻlamlarida	Tejamli	Ma’lumotlarni guruhlarga ajratish va ishlab chiqishdagi mu-rakkablik. Natijalarning etarlicha aniq emasligi. Xodimning aybi boʻyicha ish vaqtini yoʻqotilishini toʻliq aniqlamaydi
Ish vaqtini oʻzini oʻzi suratga olish (mehnat elementla-rining roʻyxati bilan ish vaqtini suratga olish)	Mehnatning mazmunini oldindan oʻrganish sharoitlarida. Tadqiqotlarning kattaroq koʻlamlarida. Mehnatning mazmunini oldindan oʻrganish sharoitlarida	Koʻp mehnat talab qilmaydi, tejamli ma’lumotlarni ishlab chiqishda qulay. Natijalarning oʻzini oʻzi suratga olishga qara-ganda kattaroq aniqligi Boshqa usullar bilan olingan ma’lumotlarni nazorat qilish uchun foydalanish mumkin	Natijalarning yetarlicha aniq emasligi. Xodimning aybi boʻyicha ish vaqtini yoʻqotilishini toʻliq aniqlamaydi. Tejamli emas, oʻtkazish koʻp mehnat talab qiladi, xodimlarga qoniqarsiz ta’sir koʻrsatadi
Bir zumli kuzatish usuli	Ommaviy kuzatishlarda tanlab olish usuli kabi qoʻllaniladi. Mehnatni tashkil qilishni boshqa usullari bilan oldindan oʻrganish maqsadga muvofiqdir. Boshqa usullar bilan olingan natijalarni nazorat qilish usuli kabi qoʻllaniladi	Natijalarning yetarlicha aniqligi, tejamligi	Koʻzatuvchilarning yuqori malakasini talab qiladi
Anketali va ogʻzaki soʻrovlar	Zarur boʻlganda bevosita ishlovchilarning muammolari va ularning hal qilish yoʻllari haqidagi fikrlarini aniqlash	Soʻralayotgan tadqiqotning predmeti va muammoni hal qilish yoʻllarini gʻoyatda chuqur biladilar	Anketani tuzuvchining yuqori malakasini talab qiladi. Soʻralilayotganlarning sub’ektiv fikriga asoslanadi

• 
  bir zumli kuzatishlar usuli, har xil kategoriyali MTX va xizmatchilar mehnatining mazmuni va ish vaqtini sarflanishini oʻrganish uchun qoʻllaniladi. Kuzatishlarni oʻtkazish tamoyili va uslubiyoti ishchilar mehnatini sarflanishini oʻrganish kabidir, faqat ba’zi bir xususiyatlar mavjud. MTX va mutaxassislar mehnatiga nisbatan qayd etish payti deb kuzatiluvchini kuzatuvchi nazar doirasiga tushgan paytini hisoblash kerak.
  

Xodim ish joyida yoʻq boʻlganda kuzatuvchi uni yoʻq boʻlganligi sabablari haqidagi ma’lumotlarini qayd daftarda qilingan yozuvi boʻyicha olishi mumkin.
Mehnatning mazmuni va vaqtni sarflanishi tuzilishini oʻrganishning har bir usulini ma’lum sharoitlar uchun qoʻllash mumkin, u tegishli afzalliklar va kamchiliklarga ega .
Teranlik darajasidagi qadriyatlar, shaxsiyat va ishdagi afzaliklar juda xam muxim boʻlib qoladi. Juda xam chuqur darajadagi bunday farqlar, tashkiliy ishlar, ragʻbatlantirish, muomalada boʻlish, liderlarga oʻz munosabatini bildirish, muzokaralar olib borish va umuman, ishda oʻzini qanday tutishga odamlar e’tibor bilan ta’sir koʻrsatishayotganining koʻrish mumkin. Nima uchun xilma-xillik mexnat zaxiralari bunchalik muxim axamiyat kasb etadi?
Xilma-xillik uchun In’s top-0 kompaniyalari xilma-xillik roʻyxatida baholangan raqamni, AT&T kompaniyasining ovozli aloqa xizmati xilma-xillikning kuchli afzallik jihatlarini e’tirof etadi.
Xilma-xillik boʻyicha kompaniya direktori shunday deydi: “turli-tuman, isde’dodli va oʻz ishiga sitqi dildan munosabatda boʻladigan odamlar AT&T ning muvaffaqiyatlari uchun muxim axamiyatga ega. Yaxshi ma’lumotli, xilma-xil ishchi kuchini investitsiya bilan ta’minlash orqali raqamli sohada, global iqtisodiyotda Amerikaning lider boʻlib qolishiga yordam berishimiz mumkin.”
BP Britaniya – energetika kompaniyasi shunday hisoblaydi: yetkazib beruvchi tarqatish orqali, ya’ni maxsulot yetkazuvchi ayollar va ozchilikdan foydalanish shundan kafolat beradiki, kompaniya juda ham past narxda eng yaxshi maxsulotlar va xizmat koʻrsatish turidan bahramand boʻladi.