Iqtisodiyot” kafedrasi “menejment” fanidan Oʻquv-uslubiy majmua

Ehtiyojlar roʻyxati

¹	Shaxs uchun		Jamiyat uchun
1.	Asosiy ehtiyojlar oziq-ovqat, kiyim-kechak va uy-joyga dam olish va sogʻliqga	1.	Asosiy ehtiyojlar: mehnatga xavfsizlikka qoʻshimcha mahsulotga boshqarishga
2.	Sotsial ehtiyojlar ijodiy mehnatga oila va muhabbatga bilim va axborotga toat ibodatga, jasoratga zurriyotni davom ettirishga tartib va barqarorlikka boʻsh vaqt va dam olishga oʻzlikni anglashga	2.	Sotsial ehtiyojlar barqarorlikka ishonchga mustaqil taraqqiyotga
3.	Ragʻbat va talablar moddiy sotsial estetik	3.	Ragʻbat va talablar zamonaviy ishlab chiqarishga ma’naviy-ma’rifiy taraqqiyotga rahm shavqatga

Jahon amaliyotida motivatsiya vositasida unumli mehnatga chorlashning turli nazariyalari mavjud. Bular jumlasiga:

• 
  ”X”(iks) va “U”(igrek) nazariyasi
  
• 
  kutish nazariyasi
  
• 
  boisiy(gigienik) tozalanish nazariyasi
  
• 
  adolatlilik (haqqoniylik) nazariyasi
  
• 
  ehtiyojlar ustunligi nazariyasi.
  

Ehtiyojlar ustunligi nazariyasi negizida kishilar ehtiyojlari va qiziqishlari orqali ularning mehnatlarini motivlashtirish gʻoyasi yotadi. Buni quyidagi sxemadan koʻrish mumkin.
1-rahbar boʻysinuvchilarga ehtiyoj va qiziqishlarni chetlab ta’sir koʻrsatadi (bu erda qarorlarning bajarilishi hech kimni qiziqtirmaydi).
2-boʻysinuvchilarga faqat rahbarning ehtiyoji va qiziqishini inobatga olingan holda ta’sir oʻtkaziladi (bu erda qarorlarning bajarilishi faqat rahbarning manfaatini koʻzlaydi)
3-boshqarish oʻzaro ta’sir ostida amalga oshiriladi. Bu erda qarorning bajarilishiga har ikkala tomon manfaatdor.
4-ta’sir qilish faqat boʻysinuvchilarning ehtiyoji va qiziqishiga asoslanadi.
1,2 va 4 yondoshuvlar rahbar bilan boʻysinuvchilar oʻrtasida qarshi harakatga olib keladi. Natijada rahbar va jamoa, rahbar va ayrim boʻysinuvchilar ehtiyojlari oʻrtasida no muvofiqlikning paydo boʻlishiga sabab boʻladi. Shu sababli rahbar motivlashtirishni faqat ehtiyoj va qiziqishlar yordamida amalga oshirishi lozim.
Ehtiyojlar ustunligi nazariyasi ham rahbarlardan boshqarishni faqat ehtiyoj va qiziqishlar vositasida, ya’ni 3-yondoshuv orqali amalga oshirishni talab qiladi. Chunki boshqa (1,2 va 4) yondoshuvlar qarshi harakat boʻlib, xodimlar va jamoa bilan rahbariyat oʻrtasida ixtiloflarga olib kelishi mumkin.
Yuqori darajadagi ehtiyojlarni qondirish usullari

Sotsial ehtiyojlar	xodimlarga shunday ish beringki, ular bir biri bilan aloqada boʻlish imkoni boʻlsin ish joylarida birdamlik ruhi, mushtaraklik tuygʻusini yarating boʻysinuvchilar bilan davriy kengashlarni oʻtkazib turing. no formal guruhlarni “tinchitish”ga harkat qilmang, agar u korxona mavqeiga putur etkazmasa xodimlarga korxona doirasidan tashqariga ham sotsial faollik qilishga imkon bering
Xurmatga boʻlgan ehtiyoj	boʻysinuvchilarga mazmunliroq ishni taklif qiling xodimlarning erishgan yutuqlari bilan aks aloqani ta’minlang xodimlar yutuqlarini yuqori baholang va ragʻbatlantiring xodimlarni maqsadni aniqlashga va qaror qabul qilishga taklif qiling boʻysinuvchilarga vakolat va huquq bering. boʻysinuvchilarni amal pila poyalari sari koʻtaring.
Oʻzligini isbotlashga boʻlgan ehtiyojlar	boʻysinuvchilarning oʻz imkoniyatlaridan toʻliq foydalanishi uchun ularning oʻqishiga sharoit yaratib bering boʻysinuvchilarga murkaaab va muhim ish bering, toki ular butun vujudini berib ishlasin. boʻysinuvchilarning tashabbusini rivojlantiring va ragʻbatlantiring.