Iqtisodiyot” kafedrasi 5230100 – Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo`yicha) bakalavr yo‘nalishlari talabalari uchun

Amerikalik T.Rubel va S.Paladinolarning ta’kidlashicha, "Tad- birkorlar jamiyatga boylikni olib keladilar, Biznes egalari esa mavjud bo’lgan boylikni o’zlashtiradilar".
Rivojlangan mamlakatlarda Biznesni ta’riflaydigan uchta yon- dashuvni ajratib ko’rsatsa bo’ladi: miqdor, sifat va kombinasiya .
Mikdoriy yondashuv asosida Biznes subyektlarini aniqlashda, asosan, ishlovchilar soni, sotish hajmi va aktivlarning balans qiymati kabi ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Shu bilan birga, uchta ko’rsatkichdan bit- tasini asos qilib ta’riflash amaliyoti keng tarqalgan. Bunday yondashuvni Yevropa Ittifoqining eski, 90-yillardagi Biznesga berilgan ta’rifi misol- ida ko’rish mumkin. Shy bilan birga bu mezonlarning kombinasiyasidan foy- dalanish amaliyoti ham mavjud. Masapan, Yevropa Ittifoqining 1995 yildan amal qilayotgan yangi ta’rifi, (1.1.1-jadval). Ammo, Yevropa Ittifoqida qabul qilingan yondashuvdan ko’pgina davlatlarda foydalanilmagan va bu yon- dashuv Auditorlar Sudining tanqidiga uchragan. Auditorlar sudi Yevropa Parlamenti Komissiyasidan "Biznes" tushunchasiga mukammalroq tarifni kiritishni talab qildi. Natijada, 1995 yilda Yevropa Ittifokida kichik korxonalarni ta’riflashning yangi ko’rsatkichlari joriy qilindi.
11.3.1.-jadval. Yevropa Ittifoqida qabul qilingan Biznes subyektlarini aniqlash-
ning miqdoriy mezonlari

Ko’rsatkichlar	Makro korx- onalar	Kichik korx- onalar	O’rta korxon- alar
Ishchilar maksimal soni	10	50	250
Maksimal yillik aylanma (mln. EKYu)	-	4	16
Maksimal balans qiymati (mln. EKYu)	-	2	8

Biznes subyekti deb tasniflash uchun u ishchilar soni mezonini va 11.3.1-jadvalda ko’rsatilgan ikkita mezondan bitta talablariga javob berish kerak.

Qo’shimcha sifatida u korxona mustaqil bo’lishi kerak, ya’ni korxon- aga boshqa bitta yoki bir nechta korxonalarning egalik qilishi 25% dan oshmasligi kerak. Yevropa Ittifoqi davlatlarida Biznes subyektlarini qo’llab- quvvatlash siyosati o’tkazilganda boshqa ko’rsatkichlardan ham foy- dalanishlari, ya’ni bu mamlakatlar kichik korxonalarni belgilashda shu mam- lakatga mos keladigan ko’rsatkichlarni qo’llashlari mumkin. Yevropa Ittifoqi Komissiyasi firmani Biznes subyektiga kiritish uchun quyidagi mezon- larni ishlab chiqqan ishchilar soni 100 dan, xususiy asosiy vositalar hajmi 75 mln EKYu dan, nizom kapitalida yirik firmaning ulushi 33% dan oshmasligi kerak. Yevropa Ittifoqi Komissiyasi ishchilar soni 9 kishigacha bo’lgan mikrokorxonalarni (shaxsiy korxona, oilaviy va fermer xo’jaliklari) va ish- chilar soni 10-99 kishigacha ega bo’lgan.