|
2.Biznes va tadbirkorlikni investitsiyalashning ustuvor yo‘nalishlari
Hozirgi bosqichda har qanday davlatning tez sur`atlarda rivojlanishini xorijiy investitsiyalarni jalb etmay turib ta`minlab bulmaydi.
Chet el investitsiyalari foyda olish maqsadida tadbirkorlik faoliyatiga va boshqa turdagi faoliyat ob`ektlariga kushaetgan mulkiy boyliklarning va ularga nisbatan huquqlarning, shuningdek intellektual mulkga nisbatan huquqlarning barcha turlari chet el investitsiyalari hisoblanadi.
Tadbirkorlik sarmoyasini chiqarish uning chet ellarda uzoq muddatga ishlab chiqarish, savdo, moliya ob`ektlariga sarflanishi demakdir.
Jahon tajribasidan kelib chiqadigan bo`lsak, investitsiya muassasalari yuridik shaxslar bo`lib, quyidagi vazifalarni amalga oshiradi: vositachilik faoliyati: qimmatli qog`ozlarni chiqarishni yulga quyish: ularni uchinchi shaxs foydasiga joylashtirish yuzasidan kafolatlar berish; investorlarning pul mablag`larini jalb qilish maqsadida aktsiyalar chiqarish hamda pullarni turli inviketlarning turli qimmatli qog`ozlariga kuyish; qimmatli qog`ozlarni chiqarish va muomalasi bo`yicha maslahat tariqasidagi xizmatlar ko`rsatish.
Moliya brokerlari, investitsiya kompaniyalar, investitsiya bo`yicha maslahatchilar, investitsiya fondlari shular jumlasidandir. Moliya brokeri yuridik shaxs bo`lib, mijoz hisobidan va uning topshirig`i bilan komissiya shartnomasi yoki topshirigi asosida qimmatli qog`ozlar oldisotdisi paytida vositachilik vazifasini bajaradi. Bizda odatda ularni brokerlik firmalari deb yuritishadi. Ular ko`pincha investitsiya bo`yicha maslahatchi vazifasini ham birga qo`shib olib boradi.
Investitsiya kompaniyasi yuridik shaxs bo`lib, qimmatbaho qog`ozlar bozorida mijoz hisobiga emas, balki o`zining hisobiga ishlaydi, ya`ni moliya brokeridan farqli o`larok, u diller hisoblanadi.
Investitsiya kompaniyasi qimmatli qog`ozlar chiqarishni tashkil etadi, uchinchi shaxslar foydasi uchun ularni joylashtirish yuzasidan kafolatlar beradi, qimmatli qog`ozlarga mablag` kuyadi, o`z nomidan va o`z hisobidan qimmatli qog`ozlarning oldi-sotdisi bilan shugullanadi, jumladan qimmatli qog`ozlarni kotirovkalash yuli bilan amalga oshiradi. Respublikada yigirma ikkita investitsiya kompaniyasi ruyxatga olingan.
Respublikada fond bozorining o`ziga xos xususiyati shundan iboratki, u endigina shakllanib kelayapti.
Daslabki bosqichda investitsiya kompaniyasining asosiy vazifasi keyinchalik fond operatsiyalarini o`tkazish uchun mijozlar va sheriklar tarmogini vujudga keltirishdan iborat. Hozir ham kelajakda ham asosiy investitsiya okimi davlat mulkini xususiylashtirishga bog`liq bo`ladi. Kompaniya xususiylashtirish xizmatlari bozorida faol harakat qilishi, uslubiy yordamdan tortib aktsiyalarni birlamchi joylashtirishning emissiya prospektini tayerlashgacha bo`lgan butun bir xizmatlar turkumini takdim etishi zarur. Shuningdek, investitsiya kompaniyasi xususiylashtiraetgan korxonalarning aktsiyalarini o`z mablag`iga sotib oladi.
Investitsiya bo`yicha maslahatchi ham yuridik (konsalting firma), ham qimmatli qog`ozlar chiqarilishi va muomalada bulishi yuzasidan maslahat tarikasidagi xizmatni takdim etadigan jismoniy shaxs bo`lishi mumkin.
Investitsiya bo`yicha maslahatchilar quyidagi ish turlarini bajaradi: qimmatli qog`ozlar bozorini tahlil qilish (aniq bitimlarni ekspertizalash, konyunkturani o`rganish va bashoratlar); huquqiy maslaxatlar berish; qimmatli qog`ozlar bilan bo`ladigan operatsiyalar bo`yicha uslubiy, me`yoriy xujjatlarni ishlab chiqish, qimmatli qog`ozlar emissiyasini tayerlash va tashkiliyuslubiy ta`minlash; qimmatli qog`ozlarni ta`minlash; qog`ozlar majmuasini ta`minlash, umumiy majmua strategiyasini ishlab chiqarish, majmua joriy boshqarish yuzasidan maslahatlar berish; axborot xizmati ko`rsatish.
Investitsiya fondi yuridik shaxs bo`lib, u ko`pchilik kapital egalarining jamoa investitsiyalarini boshqaradi. Investitsiya fondi kredit tizimi rivojlangan moliya muassasalarining juda muhim ko`rinishlaridan biridir.
Jahon tajribasining ko`rsatishicha, investitsiya fondlariga extiej shunday paytlarda bo`ladiki, bunda ko`pdan-ko`p mayda mablag`larni bir erga tuplash imkoniyati va zaruriyati tugiladi.
Investitsiya fondi ochiq va yopiq turda bo`lishi mumkin. Yopiq turdagi fondlar o`z aktsiyalarini uning egalaridan sotib olishi majbur emas, ochiq turdagi fondlar esa birinchi talabdayoq sotib oladi.
Investitsiya fondining asosiy vazifasi ko`pchilik investorlarning mablag`larini safarbar qilish va ularni fond nomidan xususiylashtirilaetgan korxonalar aktsiyalariga, boshqa qimmatli qog`ozlar va omonatlarga joylashtirishdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
