Iqtisodiyot fakulteti

Laspeyrs indeksi (Il ) - o‘zgarmas tovar turlari yoki o‘zgarmas og‘irlik indekslari. Masalan iste‘mol narxlari indeksi (INI): o‘zgarmas iste‘mol savatchasi, joriy va bazis davr narxlari hisobga olib topish mumkin:

Paashe indeksi (Ip) - o‘zgaruvchan tovar yoki o‘zgaruvchan og‘irlik indekslari. Masalan, YAIM deflyatori joriy vaqtda ishlab chiqilgan tovarlarning joriy miqdorini bazis miqdorga nisbati:

Sanab o‘tilgan har bir indekslarning o‘ziga yarasha ustunlik va kamchilik tomonlari bor. Masalan Laspeyrs indeksida bir tovarning ikkinchi tovarga almashinishi hisobga olinmaydi. Aytaylik hosildorlik yaxshi bo‘lmaganligi uchun kartoshka narxi oshdi, bu esa sezilarli darajada iste‘mol narxi indeksiga oshishiga olib keldi, ammo bu vaziyatda aholi kartoshka o‘rnini bosadigan boshqa sabzavotlardan foydalanishni hisobga olmaydi.

Paashe indeksida esa, boshqa mahsulotga almashtirish varianti aniqlansada, kartoshka narxining oshishi unchalik ahamiyatga ega emasligi seziladi, ammo bu vaziyat iste‘molchi holatiga salbiy ta‘sir qiladi. Shu bilan birga baho indekslarini ko‗rib chiqish natijasida nominal ko‘rsatkichlarni real miqdorga olib kelish imkoniyati yaratilib, yillik taqqoslash, real ko‘rsatkichlarning o‘zgarish tendensiyasini aniqlash mumkin.

Odatda makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar ingliz harflari bilan ifodalanadi: miqdor-Y(yield), narx-P(price) deb yuritiladi.