Iqtisodiyot” fakulteti “moliya” kafedrasi

SPX = SF + AA - (ΔA + AA) + (ΔP - SF)
Bunda: SF – joriy davr sof foydasi, AA – amortizatsiya ajratmalari, ΔA – aktivlarning o‘zgarishi, ΔP – passivlarning o‘zgarishi.
Pul oqimi tahlilining bevosita va bilvosita usullari jadval ko‘rinishda bo‘lib, ular 1- va 2-ilovalarda keltirilgan.
Shu bilan bir qatorda, pul oqimlarini tahlil qilish natijalarini asoslashda quyidagi jihatlarga e’tibor berish kerak.
1. Kirishda:

• 
  kelajakda chiqib ketishga olib keladigan qisqa muddatli majburiyatlar tufayli tushum ko‘payganmi yoki yo‘qmi;
  
• 
  aksiyalarni qo‘shimcha chiqarish yo‘li bilan ustav kapitalida o‘sish bo‘ldimi;
  
• 
  mol-mulk savdosi bo‘lganmi yoki yo‘qmi;
  
• 
  tayyor mahsulotlar qoldig‘ida pasayish bo‘ladimi va boshqalar .
  

2. Chiqishda:

• 
  rentabellik va aktivlar aylanmasi ko‘rsatkichlarining pasayishi bormi;
  
• 
  tovar-moddiy boyliklar va xarajatlarning umumiy qiymati o‘sayotganligi;
  
• 
  aylanma mablag‘lar aylanmasi kamayganmi;
  
• 
  doimiy va o‘zgaruvchan xarajatlarning o‘sishi bilan birga olib boriladigan sotish (ishlab chiqarish) ning keskin o‘sishi bo‘ldimi va hokazo.
  

Shu jihatlarni inobatga olgan holda tahlilni olib borish jarayonni tezlashtirishi hamda zaruriy xulosa chiqarishga ko‘maklashadi.
Korxonalarning pul oqimlarini moliyaviy hisobot ma’lumotlari asosida jamlangan qatorlari bo‘yicha tahlil qilish ularning umumiy o‘zgarishlariga gorizontal va vertikal usullarda baho berishdan boshlanadi. Tahlil etishda pul mablag‘lari va pul ekvivalentlarining jamlangan qatorlari har bitta faoliyat turidan pul mablag‘lari va pul ekvivalentlarini baholash bilan pul oqimining ichki o‘zgarishlari va ularning tendensiyalariga baho beriladi. Shu usullar yordamida mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatib kelayotgan tijorat banklardan biri Asia Alliance Bankning “Pul mablag‘lari harakati to‘g‘risida”gi konsolidolashgan hisobotidan foydalangan holda quyida bankning sof pul oqimi tahlilini o‘tkazamiz.