Iqtisodiyot asoslari

Uzoq muddatli davrda:

1. 
   Barcha xarajatlar o’zgaruvchan hisoblanadi:
   
2. 
   Barcha xarajatlar o’zgarmas hisoblanadi.
   
3. 
   Barcha xarajatlar noaniq xarajatlar sifatida namoyon bo’ladi;
   
4. 
   Doimiy xarajatlar o’zgaruvchan xarajatlarga qaraganda, tezroq o’sadi;
   
5. 
   O’zgaruvchan xarajatlar doimiy xarajatlarga qaraganda tezroq o’sadi.
   

5. 
   Quyidagi tasdiqlardan qaysi biri to’g’ri?
   

1. 
   Buxgalteriya xarajatlari Q iqtisodiy xarajatlar q me’yoriy foyda;
   
2. 
   iqtisodiy foyda - buxgalteriya foydasi q aniq xarajatlar;
   
3. 
   Buxgalteriya foydasi - noaniq xarajatlar q iqtisodiy foyda;
   
4. 
   Iqtisodiy foyda - noaniq xarajatlar q buxgalteriya foydasi;
   
5. 
   Aniq va noaniq xarajatlar yig’indisi buxgalteriya xarajatlarini tashkil etadi.
   

6. 
   Ishlab chiqarish o’lchamlarining o’sishidan ijobiy samara:
   

1. 
   Asbob uskunalardan oqilona foydalanish hisobidan;
   
2. 
   Ortiqcha ishlab chiqarish maydonchalari va asbob uskunalarni ijaraga berish orqali;
   
3. 
   Realizasiya (sotish) xarajatlarini qisqartirish hisobidan;
   
4. 
   Ishlab chiqarishni diversifikasiyalash hisobiga olinishi mumkin.
   

7. 
   Izokvanta quyidagini aks ettiradi:
   

1. 
   Umumiy mahsulot hajmining egri chizig’ini:
   
2. 
   Ishlab chiqarish funksiyasini;
   
3. 
   Resurslarning mavjud miqdorlarida ishlab chiqarish mumkin bo’lgan mahsulotning turli hajmlarini;
   
4. 
   O’rtacha mahsulot egri chizig’ini;
   
5. 
   Chegaraviy mahsulot egri chizig’ini.
   

Asosiy tushuncha va terminlar:

1. 
   Ishlab chiqarish omili chegaraviy mahsuloti.
   
2. 
   Chegaraviy xarajatlar.
   
3. 
   Ishlab chiqarish funksiyasi.
   
4. 
   Mehnat unumdorligi.
   
5. 
   Izokvanta
   
6. 
   Izokosta.
   
7. 
   Kapital qaytimi
   
8. 
   Ishlab chiqarish.
   

1. 
   Kapitalning o’rtacha unumdorligi, kapital birligi hisobiga mahsulot umumiy hajmi.
   
2. 
   Foydalanilishi bir xil xarajatlarni talab etuvchi, resurslarning barcha qiymatlarini ko’rsatuvchi to’g’ri chiziq.
   
3. 
   Mahsulot ushbu hajmini ishlab chiqarishda foydalanilishi mumkin bo’lgan o’zgaruvchan resurslarning barcha qiymatlarini ko’rsatuvchi egri chiziq.
   
4. 
   Ishlab chiqarish omillarini mahsulotga aylantirish jarayoni.
   
5. 
   Ushbu o’zgaruvchan resursning qo’shimcha birligidan foydalanish natijasida, mahsulot umumiy hajmining o’sishi.
   
6. 
   Mahsulot birligi ishlab chiqarishning ko’payishi bilan bog’liq qo’shimcha xarajatlar.
   
7. 
   Foydalaniluvchi ishlab chiqarish omillari miqdori va mahsulot ishlab chiqarishning eng yuqori darajasi o’rtasidagi bog’liqlik.
   
8. 
   Foydalanilayotgan mehnat birligi hisobiga to’g’ri keluvchi mahsulot hajmi.
   

To’g’ri – noto’g’ri:

1. 
   Unchalik katta bo’lmagan firmalar, katta firmalarga qaraganda doimo samarasizdir.
   
2. 
   Chegaraviy mahsulot o’zining eng yuqori darajasiga etadi, qachonki, chegaraviy xarajatlar eng past darajada bo’lsa.
   
3. 
   Omildan intensiv foydalanish – bu ushbu ishlab chiqarish omilidan, boshqa omillarga qaraganda keng miqyosda foydalanishdir.
   
4. 
   Firma ishlab chiqarish o’lchamlarining salbiy samarasi, firmani bankrotlikka olib kelishi mumkin.
   
5. 
   Iqtisodiy foyda buxgalteriya foydasidan ortiq bo’lishi lozim.
   
6. 
   Iqtisodiy foyda noaniq xarajatlarni ifoda etadi.
   
7. 
   Uzoq muddatli davrda xarajatlar o’zgarmas bo’lib qoladi.
   

Mashq va masalalar:

1. 
   Ishlab chiqarish omillarini tahlil qiling.
   

Ishlab chiqarishni tashkil etishda axborotning o’rnini tushuntirib bering.

2. 
   Shaxsiy komp’yuter ishlab chiqaruvchi “XX” firmasining oylik umumiy ishlab chiqarish xarajatlari 5 mln. so’mni tashkil etadi. Ishlab chiqarish hajmi – 20 donaga teng. Firmaning oylik doimiy xarajatlari 20 000 so’mga teng. O’zgaruvchan xarajatlarni, o’rtacha xarajatlarni, doimiy o’rtacha xarajatlarni va o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlarni hisoblash talab etiladi.
   
3. 
   Atrof muhit ifloslanishi bilan bog’liq holat ishlab chiqarish omili darajasiga ko’tarila oladimi? Fikringizni izohlang.
   

Mustaqil ishlash ucun