Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

123 

 

g)  XX  asrning  80-yillari  o‗rtalardan  boshlab  sotsialistik  tuzumning  ijtimoiy-

iqtisodiy  tizim  sifatida  tanazzulga  yuz  tutishi,  avvalo,  Sharqiy  Yevropa 

mamlakatlarida,  so‗ngra  90-yillarning  boshlarida  sobiq  Ittifoq  hududida  sifat 

jihatidan  yangi  mustaqil  davlatlar  –  Polsha,  Chexiya,  Slovakiya,  Vengriya, 

Ruminiya, Bolgariya, Albaniya, Serbiya, Cherno-goriya (Serbiya va Chernegoriya 

birgalikda  Yugoslaviya  ittifoqini  tashkil  qildilar),  Sloveniya,  Xorvatiya,  Bosniya 

va  Gersegovina  hamda  Latviya,  Litva,  Estoniya,  Belarus,  Moldova,  Gruziya, 

Ozarbayjon,  Armaniston,  Qozog‗iston,  Qirg‗iziston,  Tojikiston,  O‗zbekiston  va 

Turkmanistonning  tashkil  topishi,  jahon  hamjamiyatiga  qo‗shilishi  hamda 

Germaniyaning yagona davlat sifatida birlashuvi; 

d) Yaqin Sharqda Isroil-Falastin muammosining bosqichma-bosqich hal qilish 

jarayonining  boshlanishi  (1993-1999-yillar)  bilan  bog‗liq.  Shuningdek,  bu 

bosqichdagi asosiy iqtisodiy va ijtimoiy o‗zgarishlar: 

1.  Sanoatning  bir  qator  tarmoqlari,  chunonchi,  elektroenergetika,  neft, 

alyuminiy  eritish,  samolyotsozlik,  plastmassa  ishlab  chiqarish,  transport  tizimida 

avtomobil,  havo,  quvur;  aloqada  –  radio  tez  rivojlandi.  Qishloq  xo‗jaligi  intensiv 

taraqqiyot yo‗liga kirdi. 

2.  50-yillardan  boshlab  jahon  xo‗jaligida  muhim  sifat  o‗zgarishlarga  olib 

kelgan  fan-texnika  inqilobi  (FTI)  boshlandi.  FTI  jamiyatning  yoqilg‗i-energetika 

asosiga, mehnat vositalari, mehnat predmetlari va ishlab chiqarish texnologiyasiga 

kuchli ta‘sir ko‗rsatdi va muhim sifat o‗zgarishlari yuz berdi. 

3.  FTI  jahon  xo‗jaligida  muhim  tarmoq  o‗zgarishlarga  olib  keldi.  Tarmoq 

tarkibida  makro  o‗zgarishlar  sanoatni  moddiy  ishlab  chiqarishning  barqaror  va 

samarali  sohasiga  aylanishi, noishlab  chiqarish  sohalari hissasining  barqaror  ortib 

borishi va qishloq xo‗jaligi hissasining qisqarish jarayoni boshlandi. 

4.  FTI  ishlab  chiqarish  kuchlarining  hududiy  joylashishiga  kuchli  ta‘sir  etdi. 

Ishlab chiqarish kuchlarining joylashishidagi ―an‘anaviy‖ omillar bilan bir qatorda, 

---