Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

124 

 

hududiy  integratsiya,  tabiiy  resurslar,  mehnat  resurslari  (―aql  oqimi‖)  radio-

elektronikada (ayollar mehnatidan keng foydalanish), transport, infrastruktura, fan, 

talab va ekologik omillarning roli kuchayganligi bilan ajralib turadi. 

Ayni  vaqtda,  aholi  ko‗payishining  tezlashuvi  (demografik  portlash) 

urbanizatsiya  jarayonining  kengayishi,  mehnat  jarayonining  chuqur-lashuvi, 

mehnat resurslari tarkibidagi jiddiy o‗zgarishlar va etnik jarayonlar rivojlandi. 

Yangi  va  eng  yangi  davr  geografiyasining  asosiy  xususiyatlari.  Bu  davrda 

geografiya  fanining  rivojlanishi  davr  (xalq  xo‗jaligining)  talabidan  kelib  chiqdi. 

Ayniqsa, texnika va ilm-fanning taraqqiyoti ijobiy ta‘sir etdi. 

Geografiya  majmuali  fanlar  tizimiga  aylandi.  Ham  iqtisodiy,  ham  tabiiy 

geografiya  barobariga  rivojlandi.  Bu  borada  iqtisodiy  geograf  N.N.Baranskiyning 

xizmatlari katta.  

Tabiy geografiya rayonlar va komponetlarni o‗rganish yo‗nalishlari bo‗yicha 

rivojlana boshladi. 

Geografik  ilmiy  tadqiqot  institutlari  va  tashkilotlari  tashkil  topdi.  Natijada, 

fanning  ilmiy-nazariy  metodologiyasi  va  amaliy  asoslari  bo‗yicha  tizimli  ishlar 

olib borish yo‗lga qo‗yildi. Tadqiqotlar geografiya fanini turdosh fanlarga yanada 

yaqinlashtirdi.  Jumladan,  fizika,  kimyo,  biologiya,  astronomiya,  geologiya  va 

boshqalar  bilan.  Masalan,  V.I.Vernadskiy  va  uning  o‗quvchisi  B.B.Polinov, 

keyinchalik  B.P.Perelman  landshaftlar  geokimyosini,  V.V.Shuleykin  landshaftlar 

fizikasini  rivojlantirdilar.  A.A.Grigoryev  zonallik  qonuniyatida  issiqlik  va  namlik 

nisbatining  ahamiyatini  asosladi.  Paleogeografik,  biogeografik  (V.N.Sukachev), 

okeanografik  (L.A.Zenkevich),  landshaftshunoslik  (L.S.Berg,  N.A.Solnsev) 

yo‗nalishlari jadal sur‘atlar bilan rivojlandi. 

Tabiiy geografiya hozirgi paytda xalq xo‗jaligining turli tarmoqlariga xizmat 

qilmoqda.  Jumladan,  mustaqil  O‗zbekistonda  geografiya  fani  komponentlarni 

tadqiq  etish  va  tabiatni  kompleks  (landshaft)  o‗rganish  yo‗nalishlarida 

---