Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

29 

 

Megaiqtisodiyot

  –  makromintaqa  uchun  umumiy  bo‗lgan  tabiiy  sharoit  va 

resurslar,  mamalakatlarning  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyoti,  ishlab  chiqarish 

kuchlarining rivojlanganlik darajasi, aholi hayotining sifat ko‗rsatkichlari (turmush 

darajasi, aholi daromadlari, intellektual salohiyat), ijtimoiy taraqqiyot va gumanitar 

rivojlanganlik umumbashariy muammolarni o‗z tarkibiga olgan yaxlit hududga xos 

yondashuvlarni ifoda etadi. 

Yirik  suveren  davlat  milliy-ma‘muriy  tuzilmalari  (umumiy  tabiiy,  ijtimoiy-

iqtisodiy, diniy-etnik va boshqa yaxlitlik xos hududlar), ya‘ni avtonom respublika, 

viloyat  va  okrug,  shuningdek,  alohida  olingan  joy,  shahar,  tumanlarga  ham 

―mintaqa‖ tushunchasini qo‗llash va mikrotahlilni amalga oshirish mumkin. 

Bugungi  g‗oyat  murakkab  va  ko‗p  qutbli  dunyo  xo‗jaligining  rivojlanishida 

―

qutbli  mintaqa

‖  tushunchasi  nafaqat  yaxlit  tabiiy-geografik  hududlarga,  balki 

ijtimoiy-iqtisodiy  hamjamiyatlarga  nisbatan  ham  qo‗llanilmoqda.  Chunki  turli 

bosqichdagi  mintaqalar,  o‗z  navbatida,  mintaqalar  tizimining  quyi  bosqichi  yoki 

elementi hisoblanadi. 

Demak,  keng  ko‗lamda  mintaqa  deganda,  umumiy  tabiiy-geografik,  tarixiy, 

milliy-madaniy  birlik  va  diniy-etnik  yaqinlik,  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish 

(xo‗jalik ixtisoslashuvi va iqtisodiy rivojlanish, demografik vaziyat, aholi turmush 

darajasi va b.) darajasi, turli bosqichda takomillashmagan boshqaruv tizimi hamda 

ijtimoiy-iqtisodiy  va  ekologik  muammolarni  yechishdagi  ma‘muriy-hududiy 

organlar  faoliyatining  mushtarakligini  taqozo  qiluvchi  yaxlit  hududiy  birlikni 

tushunish maqsadga muvofiq. 

Dunyoning  yirik  makromintaqalarga  bo‗linishi  –  megaiqtisodiyot  shu 

makromintaqa  uchun  umumiy  bo‗lgan  –  tabiiy  sharoit  va  resurslar, 

mamlakatlarning  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyoti,  ishlab  chiqarish  kuchlarining 

rivojlanish  darajasi,  aholi  hayotining sifat  ko‗rsatkichlari  (turmush  darajasi,  aholi 

daromadlari,  intellektual  salohiyat),  ijtimoiy  taraqqiyot  va  gumanitar  rivojlanish, 

---