Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

Geografik  taqqoslash  usuli

  –  bu  usul  taqqoslanayotgan  obyektlar  uchun 

umumiy  va  o‗ziga  xos  tomonini  ochib  beradi.  Ammo  taqqoslash  usulida,  eng 

avvalo,  ikki  jihatga  e‘tibor  qaratish  lozim.  Birinchidan,  taqqoslanayotgan 

obyektlarning  katta-kichikligi,  o‗z  ko‗lami  jihatidan  bir-biriga  ma‘lum  darajada 

teng  bo‗lishi  shart.  Masalan,  Toshkent  bilan  Chust  shahrini  yoki  Ukraina 

respublikasining  xo‗jaligi  bilan  Farg‗ona  vodiysi  xo‗jaligini  taqqoslash  ilmiy 

nuqtai  nazardan  natija  bermaydi.  Ikkinchidan,  taqqoslashda  sinxron  prinsipdan 

yoki  ayni  paytda,  ikkala  taqqoslanayotgan  obyekt  ko‗rilsa,  bu  usul  unumli  va 

sermazmun bo‗ladi. 

Iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiya  fani  tadqiqotlarida 

tarixiy  usul

  keng 

qo‗llaniladi. Mazkur usul ayni vaqtda barcha ijtimoiy-gumanitar fanlar tizimida va 

tabiiy fanlar tizimida ham muhim tadqiqot usuli hisoblanadi. ―Iqtisodiy va ijtimoiy 

geografiya‖  fanida  tarixiy  usul  orqali  ishlab  chiqarish  kuchlarining  turli  tarixiy 

bosqichlarda  rivojlanishi,  iqtisodiy  aloqalar,  xalqaro  mehnat  taqsimotining 

rivojlanishi  va  shakllanishi,  xo‗jalik  va  aholining  hududlar  bo‗yicha  joylashishi, 

tabiiy  resurslarning  o‗zlashtirilishi,  hududlarning  aholi  tomonidan  o‗zlashtirilish 

holati,  iqtisodiyot  tarmoqlarining  rivojlanishi  va  joylashish  xususiyatlari 

o‗rganiladi. Shuningdek, tarixiy usuldan ishlab chiqarish kuchlarining yaqin va olis 

istiqboldagi rivojlanish yo‗nalishlarini belgilashda ham foydalaniladi.