Iqtisodiy bilim asoslari

Ish  haqi
  — korxona  to monidan  yollanib  ishla yotgan  xodimga 
bajarilgan ish uchun to‘lanadigan pul.
Ishbay ish haqi
—  ish chiga tayyorlagan mahsulot miq doriga qarab 
to‘lana digan pul miqdori.
Vaqtbay ish haqi
— ishchiga ishlagan vaqti miqdoriga qarab to‘lana-
digan pul miqdori.
Oylik maosh
 — ishchiga bir oy davomidagi mehnat faoliyati uchun 
qat’iy be l gilangan vaqtbay ish haqi miqdori.
    Daromad 
— kishi (oila)ning ma’lum vaqt davomida ishlab topgan 
va qo‘lga kiritgan barcha mod diy hamda pul tushumlari.
http:eduportal.uz

---

62
Alohida oila – uy xo‘jaligi iste’molchi sifatida qaraladi. Uning daromad 
va xarajatlarni taqqoslash uchun maxsus jadval tuziladi. Bu jadval oila 
budjeti deb yuritiladi.
Oilaning daromadlari xarajatlaridan yuqoridagi jadvalda keltirilganidek 
ko‘proq bo‘lsa, – bu yaxshi. Oila ortib qolgan mablag‘ni jamg‘arishi yoki 
keyingi davrda qo‘shimcha xarajatlar uchun ishlatishi mumkin. Aksincha, 
yashab bo‘lmaydigan birlamchi xarajatlar. Unga oziq-ovqat mahsulotlari, 
maishiy xizmat, kiyim-kechak  va transportga ketgan xarajatlar kiradi. Bir 
kishi iste’moli uchun bir oyda sarf qilinadigan majburiy xarajatlar miqdori 
shartli  ravishda  iste’mol  savati  deb  yuritiladi.  Majburiy  xarajatlardan 
tashqari  iste’mol  xarajatlari  —  erkin  xarajatlar  sirasiga  kiradi.  Erkin 
xarajatlarga  misol  qilib  zargarlik  buyumlari,  qimmatbaho  uy  jihozlari, 
shaxsiy avtomobil va shu kabilarga sarf qilinadigan xarajatlarni keltirish 
mumkin. Agar oilaning daromadi majburiy xarajatlardan ortmasa, uning 
erkin  xarajatlariga  mablag‘i  qolmaydi.  Oilaning  daromadlari  qancha 
ko‘p  bo‘lsa,  uning  shuncha  oz  qismi  oziq-ovqatga  va  boshqa  majburiy 
xarajatlarga sarf bo‘ladi. Bu qonuniyatni nemis iqtisodchisi Ernest Engel 
fanga kiritgan.