«iqtisod-moliya»



Download 7,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/132
Sana13.03.2022
Hajmi7,14 Mb.
#492366
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   132
Bog'liq
O\'zbekistonda soliqlar tarixi (N.Oblomurodov, F.Tolipov)


К а р и м о в .Н А . 
Бизнинг 
бош
м аксадим из жамиятии дсм ократлаш тириш
аа 
япгилаш , 
мамлакатни
модернупация ва ислох этиньчир. - Т.: «У збек и стон ». 2 0 0 5 . 80 - бег.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi


солик; асосларига оид «Иктисодиёт алифбоси», 5-7 синфларида 
«Иктисодиёт ва солик; сабоклари», 8-9 синфларда «Соликка тортиш 
сабоклари» 
каби 
фанларнинг ухитил иши 
шу 
сохдца зарур 
кулланмалар, китоблар чоп этишни такозо этмовда. Шу маънода, 
ушбу китоб соликларнинг шаклланиши ва тарихий ривожланиш 
боскичларини илмий урганишда мухим ахамият касб этади. Шу 
билан бирга, у китобхонлар учун солик тизимига оид тарихий 
атамалар, терминлар хакида тушунчаларга эга булишда, солик 
турларининг мазмун ва мохиятини урганишда узига хос кулланма 
булиши, шубхасиз.
5
www.ziyouz.com kutubxonasi


С о л и к л а р н и н г д а в л а т ^ аёти д аги ур н и ва и ж т и м о и й -
и ц г и со д и й а х ам и я ти
Соликлар - ахолидан, корхоналар ва хужалик юритувчи бошка 
субъектлардан давлат (марказий ва махаллий хокимият, хусусан, 
солик органлари) томонидан ундириб олинадиган мажбурий 
туловлардир. Соликлар у3 мохият-эътиборига кура, ижтимоий 
махсулотнинг бир кисми булиб, солик туловчи бундан бирон-бир 
фойда куриш-курмаслигидан катыш назар, уз маблагларидан 
давлат хисобига мажбурий ажратмалар ва туловлар тулашда акс 
этади. Соликлар мажбурий туловлардир. Давлат у3 фукаролари 
учун маълум тартибга солинган солик тизимини жорий этса, 
улардан йигиб олинган соликлар асосида режали' давлат бюджет 
тизимини шакллантирса, мукаммал солик ва молия тизими 
шаклланган булади. Соликларнинг гула ва у3 вактида туланиши 
учун жавобгарлик солик туловчилар зиммасига юкланган булиб, 
улар бунга ихтиёрий эмас, мажбурий равишда амал киладилар.. 
Солик тулашдан буйин товлаш жавобгарлик билан якун топади.
Зеро, соликларга оид барча конунларда соликлар ва уларнинг 
микдорини белгилашга Олий конун чикарувчи хокимият ёки унинг 
томонидан ваколат берилган органлар хаклидирлар, деб мустахкам- 
лаб куйилган. Бунга кура фукаролар у3 хохиш-истакларига кура 
янги соликлар белгилаш ёки уларнинг хажмларини аниклашга 
хакки йук- Соликлар ёрдамида давлатнинг молия ресурслари 
шакллантирилади хамда давлат фаолият курсатиши учун моддий 
шароит яратилади, хозирги вазиятда эса бутуп бозор иктисодиёти 
тизими ишлаб туриши учун моддий имконияг вужудга келти- 
рилади. Соликлар оркали корхоналар ва фукаролар даромадининг 
бир булагини давлат аппаратининг мамлакаг мудофаасининг 
ноишлаб чикариш сохасини, умуман даромад манбаига эга 
булмаган кисмининг лозим даражада ривожланиши таъминланади.
Давлатнинг 
бюджет 
даромадларини 
таъминлаш 
солик 
тизимининг вазифаларидан биридир. Солик тизими ана шу 
вазифани хал этар экан, жамгарма ва ишлаб чикдришнинг усиш 
жараёнларига 
тускинлик 
кил мае лиги, 
ижтимоий 
адолатни 
бузмаслиги, халк хужалиги тизимида бузилишлар ва четга 
чикишлар содир булишига йул куймаслиги, бозор жараёнига путур 
етказмаслиги зарур.
6
www.ziyouz.com kutubxonasi


Давлат соликлар оркали ишлаб чикариш шароитларини, то- 
варлар ва хизматларнинг сотилишини изга солиб боради, фукаро- 
ларнинг иктисодий фаолият учун муайян "солик, иклими"ни яра- 
тади. Соликлар узининг иктисодий функцияси оркали такрор иш­
лаб чикаришга таъсир курсатади, унинг усиш суръатларини рагбат- 
лантиради ёки пасайтиради, маблаг тупланишини тезлаштиради ёки 
секинлаштиради, ахолининг тулов кобилияти талабини кенгай- 
тиради ёки камайтиради, ракобатли бозор муносабатлари шакл- 
ланади. Солик сиёсати мамлакатимизда олиб борилаётган иктисо­
дий сиёсатнинг таркибий кисми хисобланади. Давлатнтнг энг 
аввало, солик юкини уз зиммасига олади, сунгра эса хар бир солик 
туловчининг жамиятдаги урнини эътиборга олиб, у3 улушини 
таксимлаб беради. Бозор муносабатлари шароитида солик тизи- 
мини модернизациялаш ва ислох килиш мамлакат иктисодиёт 
тараккиётини таъминлаш ва унинг тузилмасини сифат жихатидан 
янгиланишнинг мухим шартларидан бири булиб колади.
Мулкчиликнинг турли шакллари шаклланиб, ривожланиб 
бораётган хозирги шароитда давлатнинг иктисодий сиёсати оркали 
бозор иктисодиётини тартибга солишда солик тизими мухим урин 
тутади. Шу сабабли хам бозор муносабатлари шароитида хар 
Кандай давлат уз назорат функциясини амалга оширишда айнан 
солик тизимига таянади. Мамлакатнинг солик сиёсати мамлакат 
иктисодиётини баркарорлаштириш ва корхоналар молиявий ахво- 
лини мустахкамлашда мухим ахамият касб этади.
Соликларнинг яна мухим ижтимоий-иктисодий ахамияти 
шундаки, улар давлат хазинасини тулдирувчи асосий манба 
Хисобланади. Шунинг учун соликларга давлат бюджетининг 
даромад кисмини шакллантирувчи узига хос мухим механизм 
сифатида караш лозим. Солик тизими аник максадга каратилган 
молиявий 
сиёсат булиши 
билан 
биргаликда, 
ялпи 
миллий 
махсулотнинг бир кисмини кайта таксимлайди хамда шу тарзда 
ахолининг ижтимоий турмушини яхшилашда мухим ахамият касб 
этади. Бир суз билан айтганда, хозирги бозор муносабатлари ша­
роитида соликлар давлат иктисодиётига таъсир утказишида асосий 
воситалардан бири булиб колаверади. Давлат соликларнинг 
иктисодий функцияси оркали халк хужалигининг ривожланишини 
рагбатлантиради, шунинг баробарида унинг фискал функцияси 
учун база юзага келади. Давлат уз солик сиёсати оркали давлатда 
ишлаб чикаришни рагбатлантиради ва ривожлантиради.
7
www.ziyouz.com kutubxonasi


Мамлакатимиз мустакиллиги йилларида солик тизимини 
ислох к;илишдан кузланган асосий максад, юридик ва жисмоний 
шахсларнинг даромад манбалари, микдори, тулов имконият- 
ларидан келиб чикиб, улар зиммасидаги солик юкини енгиллаш- 
тириш оркали мамлакатда мукаммал хамда одил солик иклимини 
яратиш, ишлаб чикаришни жонлантириш ва иктисодиётни барк;а- 
рорлаштиришга эришишдан иборатдир.
Хар кандай мамлакатнинг солик; сиёсати узига хослиги билан 
ажралиб туради, чунки хар бир давлатнинг ицтисодини юксалиши
усиш суръати, ахолининг фаровошшги, инвестиция кудрати жорий 
килинган соликларнинг умумий микдори, солик юкининг кай 
даражадалигига боглик. Уларни белгилаш ва амалга ошириш 
мамлакатда олиб б орилаётган солик сиёсатига бевосита боглик;. Шу 
маънода Узбекистоннинг солик; сиёсати хам узига хос ва узига мос 
хусусиятларга эга эканлиги билан ажралиб туради.
Мамлакат иктисодиёти баркарор ривожланиши учун солик 
тизимидаги айрим муаммоларни ечишда, соликларни миллий 
стан д ар тл ар
ва 
тар и х и й а н д о зал ар асо си д а 
хисобга олиш, 
со л и кл ар
микдорига таъсир этувчи омилларни аниклаш ва уларни тахлил 
килишда тарихий анъаналар асосида иш юритиш мухим ахамият 
касб этади. Бу борада соликларнинг шаклланиш тарихига ва улар 
тахлилига оид адабиётларнинг узига хос урни бор.
8
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 7,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   132




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish