«iqtisod moliya»

Nazariy darajada sotsiologlar sotsial reallikni bir butunlik – yo jami-yatni tizim sifatida, yoki insonni ijtimoiy xatti-harakat subyekti sifatida tushunadilar.

Nazariy usullar. Sotsiologiyada struktur-funksional usul katta ahami-yat kasb etadi. Ushbu usul nuqtayi nazaridan jamiyatga barqarorlikka ega bo‘lgan funksional tizim sifatida qaraladi. Bu barqarorlik qayta ishlab chi-qarishni qo‘llab-quvvatlash hisobiga ta’minlanadi. Struktur funksional munosabat sotsial tizimlar-funksional faoliyatning umumiy, universal qo-nuniyatlarini o‘rnatishga imkon beradi. Har qanday ijtimoiy institut yoki tashkilot – davlat, partiya, kasaba uyushmasi kabilar tizim sifatida qaralishi mumkin.

Struktur funksional munosabat quyidagi xususiyatlarga ega:

– ijtimoiy strukturaning faoliyat ko‘rsatishi va qayta ishlab chiqarish bilan bog‘liq muammolar kishining diqqat markazida bo‘ladi;

– struktura har tomonlama integratsiyalashgan va uyg‘unlashgan tizim sifatida tushuniladi;

– ijtimoiy institutlar funksiyasi integratsiyaga munosabat yoki ijti-moiy strukturaning muvozanatiga ko‘ra belgilanadi;

– sotsial struktura dinamikasi «konsensus prinsipi» ijtimoiy muvoza-natining saqlanishi prinsipidan kelib chiqib izohlanadi.

Qiyosiy usul ijtimoiy xulq-atvor namoyon bo‘lishining umumiy qonu-niyatlariga tayanadi, chunki turli xalqlarning ijtimoiy hayot, madaniyat, si-yosiy tizimida umumiy tomonlar ko‘p. Qiyosiy usul bir turdagi ijtimoiy voqelik, ya’ni ijtimoiy struktura, davlat tuzilishi, oila shakli, hokimiyat, an’analar va boshqalarni solishtirib, taqqoslab ko‘radi. Qiyosiy usulni qo‘l-lash tadqiqot doirasini kengaytiradi, boshqa mamlakat va xalqlar tajri-basidan foydalanishga imkon beradi.

Sotsiologik tadqiqot usullari sifatida quyidagilarni keltirish mumkin:

1) gipotezani ilgari surish va tekshirish;

2) axborotni tahlil qilish;

3) sotsiologik so‘rov;

4) sotsiologik kuzatish va eksperiment.