Iqtisod 9 sinflar Mavzu: Tadbirkorlik

Aholining turmush darajasi: Mamlakat aholisining turmush darajasi iqtisodiy rivojlanganlik darajasini yaqqolroq ko'rsatadi. Chunki u nafaqat aholi jon boshiga to'g'ri keladigan YaMM qiymati bilan, balkj yana qator ko'rsatkichlar asosida o'lchanadi. Aholining turmush darajasi kishi boshiga ko'proq moddiy ne'mat yaratishgagina emas, balki topilgan daromadni qanday va qayerga ishlatilishiga ham bog'liq. Aytaylik, bir mamlakatda katta miqdorda YaMM varatilsa, ammo uning ko'p qismi harbiy maqsadlarda sarflansa, bu davlat aholisining turmush darajasida qanday ijobiy o'zgarish bo'lishi mumkin? Turli davlatlar aholisining turmush darajasi o'zaro qator iqtisodiy va ijtimoiy ko'rsatkichlar yordamida taqqoslanadi. Har yili Birlashgan Millatlar Tashkilotining "Inson taraqqiyoti to'g'risidagi ma'ruza"sida bu ko'rsatkichlar haqida ma'lumot berib boriladi.

Aholining turmush darajasini taqqoslashda, asosan, quyidagilar hisobga olinadi: 1) aholining savodxonlik darajasi; 2) ko'rsatilayotgan tibbiy xizmat darajasi; 3) aholining sog’lomlik darajasi: 4) umr ko'rish davomiyligi; 5) shahar aholisining soni; 6) uy-joy bilan ta'minlanganlik darajasi; 7) oualarning madaniy-maishiy tovarlar: televizor, telefon, shaxsiy kompyuter, internet tarmog'i, muzlatkich kabi tovarlar bilan ta'minlanganlik darajasi; 8) ta'limga ajratilayotgan xarajat miqdori; 9) inson huquqlarining kafolatlanganlik darajasi; 10) jinoyatchilik darajasi; 11) sog'liqni saqlashga ajratilgan xarajatlar miqdori; 12) atrof-muhitning himoyalanganligi va boshqalar.

Aholining turmush darajasi — mamlakat fuqarolari turmush sharoitlarining umumiy tavsifi, taqdim etilgan iqtisodiy va ijtimoiy ne'matlar sifati va ular bilan ta'minlanganlik darajasi.

Iqtisodiy farovonlik — ma'lum vaqt davomida mamlakat aholisi turmush darajasining muttasil yuqori bo'lib turishi. Dunyoda ahoh turmush darajasi ko'rsatkichlari bo'yicha yuqori o'rinlarni Kanada, Fransiya, Norvegiya, AQSH, Islandiya, Finlandiya, Niderlandiya, Yaponiya, Yangi Zelandiya va Shvetsiya kabi davlatlar egallab kelmoqda.