Ipak texnologiyasi

Xom ashyo balansi

1 2 3 4 5	Xom ipakning chiqishi Pilla losini chiqishi Qaznoqdan xolst chiqishi I о‘tim II о‘tim G‘umbakning chiqishi Kо‘rinmas chiqindilar	33,33 % 6 % 4,5 % 2,5 % 31 % 22,67 %
	JAMI	100 %

Mavzu: Pillakashlik korxonalarining umumiy tavsifi

Reja:

1. 
   Pilla chuvishdagi texnologik jarayonlar maqsadi va vazifasi.
   

2. 
   Pilladan xom ipak ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlar ketma-ketligi.
   

Tayanch so’z va iboralar: pillalarni aralashtirish, kalibrlash, losdan tozalash, bug’lash, silkitib yakka uchini topish, chuvish, nazorat qilish.
Pilla chuvishdagi barcha texnologik jarayonlarni maqsadi, vazifasi, bajarilishiga qarab, shartli ravishda tо‘rtta operatsiyalar guruhiga bо‘lish mumkin: dastlabki chuvishga tayyorlash, chuvishga tayyorlash, chuvish va nazorat yig‘uv. Xom ipakni ishlab chiqarish albatta pillalarni saralashdan boshlanadi. Keyin pillalar bug‘lanadi, yakka uchi axratib topiladi va ajratiladi. Shundan sо‘ng kerakli parametrlar asosida pilladan ipak chuvib olinadi. Pillalar chuvish fabrikasiga aralash holda 30 kg qoplarda olib kelinadi. Ulardan yiriklashtirilgan partiyani hosil qilib olish, ustidagi chigal chiqindilarni tozalash, pillalarni о‘lchami va sifati bо‘yicha saralash talab etiladi. Bu pillalarni chuvishga dastlabki tayyorlash operatsiyasi deb yuritiladi.

Quruq pillani shunchaki chuvish imkoniyati yо‘q. Shu sababli pilladagi yelim modda seritsinni yumshatish kerak bо‘ladi. Yumshagan qobiqdan yakka uchini topish uchun silkitiladi. Dastlab bir necha uchga ega bо‘lgan pillalar silkitish natijasida chigal tolalar chiqib ketib, yakka uchga yetib kelinadi. Yakka uchli pillalar saralab olinadi. Bu jarayon pillalarni chuvishga tayyorlash deb nomlanadi.

Chuvishda uchi topilgan pillalardan xom ipak shakllantirilib kalavaga о‘rab olinadi. Bunda olinayotgan xom ipakning chiziqli zichligi nazorat etib turiladi. Uzilgan joylar ulanib, nuqsonlar bartaraf etiladi.

Nazorat yig‘uv operatsiyasi о‘z ichiga xom ipakni sifatini aniqlash, kalavalarni tikish, kuftalash va tashish oson bо‘lishi uchun avval pachkalarga sо‘ng toylarga yig‘ishni oladi.

Pilladan ipak chuvib olish eramizdan avval ham ma’lum bо‘lib, oddiy qurilmalarda qо‘lda amalga oshirilgan. 19 asr oxirlariga kelib mexanik pilla chuvish dastgohi yaratildi. 20 asr о‘rtalariga kelib avtomat pilla chuvish dastgohlari ixtiro qilindi. Mexanik pilla chuvish dastgohlarida barcha vazifalar qо‘lda amalga oshirilsa, avtomat pilla chuvish dastgohlarida esa barcha jarayonlar avtomatik tarzda amalga oshiriladi.

1-sxema. Pillalarni chuvishdagi texnologik jarayonlar ketma-ketligi

(KMS-10 mexanik pilla chuvish dastgohida)

1-pasportizatsiya		Saralanmagan pillalarni saqlash ombori
2-pasportizatsiya		Saralanmagan pillalar partiyasini yiriklashtirish
		Changdan tozalash va losdan ajratish
		Pillalarni qattiqligi va nuqsonlari bо‘yicha saralash
3-pasportizatsiya		Saralangan pillalar ombori
		Pillalarni tortish va tarqatish
		Pillalarni bug‘lash, yakka uchini topish va ajratish
Pilla losi		Uchli pillalarni ajratib qо‘yish
Qaznoq		Pillalarni chuvish
Uzuqlar		Xom-ipakni charxga о‘rash
		Xom-ipakni charxdan tushirish
Uzuqlar		Kalavalarga dam berish, tortish va tikish, pachkalarga joylash
		Toylarga joylash va xom-ipak partiyasini komplektlash
Uzuqlar		Davlat standarti bо‘yicha xom-ipak sifatini tekshirish
		Toy va pariyalarga yig‘ish
Chiqindilarni qayta ishlash sexi		Tayyor mahsulot ombori

2
Pillalarniturkumlarini yiriklashtirish

Bir navli pillalarni aralashtirish

Pillalarni chang va losdan tozalash va kalibrlash

Sifatli saralash

Saralangan pillalar ombori

Saralangan pillalarni bug‘lash va ichiga suv tо‘ldirish

1-pasportlash

2-pasportlash

Nostandart va navsiz pillalar

Pilla losi

Oxirigacha о‘ralmagan pilla

qaznoq

Saralangan pillarni pasportlash
-sxema. Yapon sistkmasidagi pilla chuvish avtomatida xom ipakni ishlab chiqarishda texnologik jarayonlar: